Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Mustafa Alper Çetin
Özet:
Bu çalışmanın amacı, Suudi Arabistan ve Türkiye sosyal bilgiler programları, ders kitapları ve çalışma kitaplarını karşılaştırıp analiz etmektir. Bu amaç doğrultusunda Suudi Arabistan 4., 5., 6., 7., 8., ve 9. sınıf sosyal bilgiler programları, ders kitapları ve çalışma kitapları ve Türkiye 4., 5., 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler programları, ders kitapları ve çalışma kitapları araştırmanın amacına uygun olarak kullanılmıştır. Suudi Arabistan ve Türkiye'de uygulanan ilkokul ve ortaokul düzeyinde sosyal bilgiler kapsamındaki öğretim programlarını amaç, içerik, öğrenme-öğretme süreci, ölçme ve değerlendirme boyutları açısından incelemek, bunları karşılaştırmak, benzerlik ve farklılıkları tespit edebilmek amaç edinilmiştir. Araştırma boyunca nitel araştırma prosedürleri takip edilmiştir. Araştırma, nitel veri toplama yöntemlerinden doküman incelemesi tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada yöntem olarak betimsel araştırma, veri toplama tekniği olarak doküman analizi yöntemi, araştırmanın amacına uygunluğu ve yazılı materyal kapsamında değerlendirilen sosyal bilgiler programları, ders kitapları ve çalışma kitapları incelemeye olanak sağlaması nedeniyle kullanılmıştır. Araştırmada, Suudi Arabistan 4., 5., 6., 7., 8., ve 9. sınıf ve Türkiye 4., 5., 6. ve 7. sınıf ve sosyal bilgiler programları, ders kitapları ve çalışma kitaplarına ulaşılmış, elde edilen bu dokümanların orijinalliği kontrol edilmiş, orijinal olduğu tespit edilen dokümanlar anlaşılmaya çalışılmış, anlaşılır hale gelen dokümanlar analiz edilerek elde edilen her iki ülkenin sosyal bilgiler programları, ders kitapları ve çalışma kitaplarına ait veriler her sınıf düzeyi için araştırmanın problemleri doğrultusunda karşılaştırmalı olarak kullanılmıştır. Her sınıf düzeyi için yapılan karşılaştırmaların yanında bütün sınıf düzeylerini kapsayan genel karşılaştırmalar da yapılmıştır. Sonuç olarak araştırmada ele alınan öğretim programlarının amaç, içerik, öğrenme-öğretme süreci, ölçme ve değerlendirme boyutları bakımından farklı özellikleri olduğu, ders kitapları ve çalışma kitaplarının da bazı farklılıkları içerdikleri saptanmıştır. Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretim programı daha çok daimicik ve esasicilik eğitim felsefelerinin etkisi altındadır. Türkiye sosyal bilgiler öğretim programında ise, ilerlemecilik ve yeniden kurmacılık eğitim felsefelerini esas almıştır. Sözü edilen felsefi yönelime paralel olarak Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretim programında ağırlıklı olarak davranışçı öğrenme kuramının etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Türkiye sosyal bilgiler öğretim programında yapılandırmacı öğrenme kuramı öne çıkmaktadır. Suudi Arabistan sosyal bilgiler öğretim programında vatandaşlık aktarımı geleneğinin daha etkili olduğu tespit edilmiştir. Türkiye sosyal bilgiler öğretim programında ise daha çok sosyal bilimler olarak sosyal bilgiler geleneği hakimdir; ancak konuların özelliğine göre yansıtıcı inceleme alanı ve vatandaşlık aktarımı yaklaşımları kullanılmıştır. Türkiye sosyal bilgiler ders kitaplarının tamamı yapılandırmacı yaklaşıma göre hazırlanmıştır. Türkiye sosyal bilgiler ders kitaplarının, Suudi Arabistan'la karşılaştırıldığında daha zengin bir içeriğe sahip olduğu, bilimsel ve nesnel yaklaşımı benimsediği sonucuna ulaşılmıştır. Ders kitapları içeriğinin sosyal bilgiler öğretim programıyla uyumlu olduğu anlaşılmıştır. Türkiye sosyal bilgiler ders kitaplarında buluş yolu ile öğrenme stratejisi, tartışma ve örnek olay yöntemleri kullanılmıştır. Suudi Arabistan sosyal bilgiler ders kitaplarında kazanımlar boyutunda programla ders kitapları arasında uyumsuzluk görülmektedir. Bu nedenle ders kitaplarındaki içerik kazanımların gerçekleşmesi için yeterli değildir. Suudi Arabistan sosyal bilgiler ders kitaplarında sunuş yoluyla öğretim stratejisi ve düz anlatım tekniği kullanıldığının sonucuna ulaşılmıştır. İki ülkenin ders kitaplarında çeşitli kavramların karşılaştırılması yapılmıştır. Bu kavramlardan biri dindir. Suudi Arabistan sosyal bilgiler ders kitaplarında din kavramına Türkiye sosyal bilgiler ders kitaplarından çok daha fazla yer verilmiştir. İki ülkenin sosyal bilgiler ders kitaplarında vatandaşlık kavramlarında önemli farkların olduğu görülmüştür. Suudi Arabistan sosyal bilgiler ders kitaplarında vatandaşlık haklarına Türkiye sosyal bilgiler ders kitaplarına göre daha az vurgu yapılmakta, vatandaşlık yükümlülüklerine, kanun ve kurallara daha fazla yer verilmektedir. Osmanlı kavramında iki ülkenin sosyal bilgiler ders kitaplarında olumsuz ifadeler bulunmuştur. Bu durum Suudi Arabistan sosyal bilgiler ders kitaplarında İttihat ve Terakki Cemiyeti, Türkçülük ve Mustafa Kemal Atatürk olarak yer alırken; Türkiye sosyal bilgiler ders kitaplarında yenilgiler, isyanlar, devletin ve halkın içerisine düştüğü zor durum olarak yer bulmuştur. İki ülkenin sosyal bilgiler ders kitaplarında milliyetçilik kavramının vurgulanmasında benzerlik bulunmaktadır. Suudi Arabistan sosyal bilgiler ders kitaplarında bahsedilme sıklığı olarak milliyetçilik ikinci sırada yer almaktadır. Türkiye sosyal bilgiler ders kitabında ise milliyetçilik bahsedilme sıklığı bakımından ilk sırada bulunurken, her iki ülke sosyal bilgiler ders kitaplarında iç sorun temasına diğer temalara göre daha az önem verildiği sonucuna ulaşılmıştır.