İş güvenliğinde risk değerlendirme için karar destek modeli önerileri


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Öğrenci: BURAK EFE

Danışman: MUSTAFA KURT

Özet:

İş güvenliği son zamanlarda önemi artan bir konu olmaya başlamıştır. Bu tez kapsamında iş güvenliğinin önemli bir konusu olan risk değerlendirme üzerinde durulmuştur. Risk değerlendirme için hata türü ve etkileri analizi (HTEA) yöntemi, Bayes ağı yöntemi ve bulanık bilişsel haritalama yöntemi olmak üzere üç farklı yöntem incelenmiştir. Birinci karar destek modeli (KDM) olarak HTEA yöntemiyle risk değerlendirme inşaat firmasında iki farklı süreç için gerçekleştirilmiştir. İnşaat firmasının alçı sıva işleriyle ilgili risk değerlendirmesi için sezgisel bulanık AHP ve sezgisel bulanık VIKOR bütünleşik yaklaşımı temelli HTEA kullanılarak incelenmiştir. Kriter ağırlıkları için sezgisel bulanık AHP yaklaşımı kullanılmıştır. En yüksek riskli hata türünü belirlemek için sezgisel bulanık VIKOR yaklaşımı kullanılmıştır. İnşaat firmasının bina yapımındaki demir işleri için HTEA temelli risk değerlendirme yapılmıştır. Demir işleriyle ilgili riskleri değerlendirmek için TOPSIS metodunun genişletilmişi olarak olabilirlik derecesi temelli aralık tip-2 bulanık sayılı (AT2BS) TOPSIS metodu önerilmiştir. İkinci KDM olarak bulanık bilişsel haritalama yaklaşımıyla inşaat firmasındaki mantolama işleri için risk değerlendirme yapılmıştır. Risklerin birbirleriyle etkileşimi bulanık bilişsel haritalama yaklaşımı yardımıyla incelenmiştir. Uzmanların önem dereceleri kullanılarak uzman karar vericilerin görüşleri birleştirilmiş ve tek bir grup görüşü elde edilmiştir. Bu grup görüşü yardımıyla BBH yaklaşımı uygulanır. Son KDM olarak Bayes ağı yaklaşımıyla inşaat firmasındaki demir işleri için risk değerlendirme yapılmıştır. Bir risk iş ortamından kaldırıldığında kalan diğer risklerin etki seviyelerinde azalma veya artma olabilir. Bu yüzden sistemi daha güvenli duruma getirmek için sistemdeki tüm risklerin etkileşimleri incelenerek hangi riskin kaldırılması gerektiği belirlenmelidir. Risklerin etkileşimlerinin belirlenebilmesi için bu çalışmada Bayes ağı önerilmiştir. Yöneticiler HTEA, Bayes ağları ve BBH sonuçlarının yetersiz olduğunu belirtmişlerdir. Bu durum uzun dönemde bazı problemlere sebep olabilir. Bu çalışmada bu kısıtlamaları ortadan kaldırmak için matematiksel programlama yaklaşımı önerilmiştir.