Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kullanılacak Metinlerin Oluşturulma Süreçleri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Regaib Dolaşık

Danışman: ZEKİ GÜREL

Özet:

Bu çalışma yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılacak metinlerin oluşturulma süreçlerini belirleme amacıyla yapılmıştır.Bu amaca yönelik olarak öncelikle literature taraması sonucu ulaşılan konu ile ilgili araştırmalar ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Metin kavramı açıklanmış ve yabancılara Türkçe öğretiminde metin kullanımının önemi ifade edilmiştir. Yabancılara Türkçe öğretimde metin kullanım yaklaşımları; edebi metin kullanımı, sadeleştirilmiş metin kullanımı, kullanım işlevli metin kullanımı ve oluşturulmuş metin kullanımları olarak belirlenmiş ve bu yaklaşımların avantajları ve dezavantajları açıklanmıştır. Temel dil becerileri olan; okuma, dinleme, yazma ve konuşma becerilerinin geliştirilmesinde metin kullanımının etkisi açıklanmıştır.Avrupa Dil Gelişim Dosyası ve metin kullanımına etkisi üzerinde durulmuştur. Çalışmada, her metnin sahip olması gereken metinsellik ölçütleri olarak belirlenen; bağlaşıklık, bağdaşıklık, tutarlılık, amaçlılık, kabul edilebilirlik, yaşantısallık, bilgisellik, metinlerarasılık kavramları ele alınmıştır. Metin oluşturma süreci olarak belirlenen; amaç tespiti, konuyu seçme ve sınıflandırma, iletiyi belirleme, düşünceleri oluşturma, söylem tasarımı, kavram ağını kurma, dilsel gösterenleri seçme, metin düzeyinden dilsel kodlamaya geçiş, yazma, yazılanları denetleme aşamalarında yapılması ve yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılacak metinlerin oluşturulma sürecinde dikkat edilmesi gerekenler tespit edilmiştir. Araştırma tarama modeliyle gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında Avrupa Dil Portfolyosuna göre hazırlanan ve yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan Gazi TÖMER tarafından hazırlanan Yabancılar İçin Türkçe ve Yunus Emre Enstitüsü tarafından hazırlanan Yedi İklim Türkçe ders kitaplarının A1, A2, B1, B2, C1 seviyelerinden seçilen birer metin, metin oluşturma süreçleri bakımından incelenmiştir. Çalışma sonucunda, Gazi TÖMER tarafından A1 seviyesindeki öğrenciler için hazırlanan metnin dilsel gösterenleri seçme aşamasında bazı dilsel girdilerin değiştirilmesi veya çıkarılması gerektiği sonucuna viii ulaşılırken diğer metinlerin metin oluşturma sürecine uygun olarak hazırlandığı tespit edilmiştir.Yunus Emre Enstitüsü tarafından hazırlanan Yedi İklim Türkçe ders kitaplarından seçilen metinlerin ise tamamının metin oluşturma süreçlerine uygun olarak hazırlandığı tespit edilmiştir. Son bölümde ise sonuçlar ile ders kitaplarına ve araştırmacılara yönelik önerilere yer verilmiştir.