Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Yusuf Yalanız
Danışman: Beyhan Zabun
Özet:
Bu çalışmanın amacı, Milli Görüş partileri örneklemiyle siyaseti ve özelde de Türkiye siyasetini siyasal uzlaşı kültürü ve toplumsallaşma diyalektiği ile ele alarak faklı siyasal pratikler olarak görünen örüntülerin arkasındaki bağlamı ya da gerçekliği çözümlemeye disiplinler arası bir yaklaşımla katkı sağlamaktır. Çalışmanın metodoloji ve sistematiği açısından öncelikli olarak konunun bileşenleri kavramsal ve kuramsal olmak üzere iki temel kategoride ele alınmıştır. Kavramsal çerçevede konunun değerlendirileceği zemin ve disiplinler belirlenerek çalışmanın merkez aksı oluşturulmuştur. Bu doğrultuda çalışmanın odak düşüncesinin pekişmesinde ve kurgusunun oluşmasında ilk olarak felsefe alanının özellikle “insanın özü itibariyle nasıl bir varlık olduğu” üzerine geliştirdiği sorularından faydalanılmıştır. Bu izlenim ile özellikle Batı ve İslam medeniyetleri gibi farklı medeniyet formlarında oluşan paradigmal anlayışlar diyalektik olarak değerlendirilmiştir. Burada insanın siyasal ve toplumsal canlı olması gibi mahiyetine ilişkin yapılan vurgular ise konuyu topluma, toplum sözleşmelerine ve birlikte yaşama kültürüne taşımıştır. Bu aşamada insanlığın çeşitli evresindeki medeniyet kökleri aile, topluluk, toplum gibi formlarda incelenmiş ve birlikte yaşamanın mukaddem olarak politik bir mesele olduğu tespitine varılmıştır. Bundan dolayı toplumsallaşmak ve siyasallaşmak için temel ve aracı ilke olarak insanların yasalara, kurumlara ve toplumsal organizasyonlara ihtiyaç duyduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca bu ihtiyacın temel metni olarak ifade edilen “toplum sözleşmesinin” insanın doğası gereği nitelemesine, egemenlik ve hak anlayışı gibi siyasal anlam skalalarına sahip olduğu kadar insanların birbirlerini farklılıklarıyla karşılıklı birer özne olarak kabul edebilecekleri kültür, değer, ahlak gibi aksiyoloji biçimlerine de gereksinim duyduğu incelenmiştir. İkinci aşamada bu çok boyutlulukla ortaya çıkan devletin ana fonksiyonları siyaset teorileri bağlamında konuyla ilişkilendirilmiştir. Böylelikle çalışma, ortaya konan felsefi, sosyolojik ve siyasi doktrinasyonun özünde kolektif olarak var olan siyasal kültür, uzlaşı, toplumsallaşma ve demokrasi kavramlarının eklektik olarak belirlenmesiyle şekillenmiştir. Kavramsal çerçevenin oluşmasından sonra konu siyaset alanının yapısal yönüne nüfuz etmiş ve kuramsal çerçevenin nitelikleri böylelikle ortaya çıkmıştır. Bu bölümde siyasal yapının oluşmasındaki en önemli unsurlardan hükümet sistemleri, seçim sistemleri ve siyasi partiler bir bütün olarak dedüktif bir yöntem ve yeni bir tasnifleme şekliyle konuya uygun olarak yeniden ele alınmıştır. Çalışmanın bu safhasından sonra siyasal kültürün etkisi göz önüne alınarak önce Türkiye siyasal hayatındaki yapısal değişimler sonra da Türkiye siyasal hayatındaki uzlaşı ve toplumsallaşma nitelikleri incelenmiştir. Bu müktesebatın akabinde kurumsal çerçeve olarak ele alınan bölümde örneklemi desteklemesi ve bağlamı kuvvetlendirmesi amacıyla Milli Görüş partilerinin tarihsel, toplumsal ve siyasal arka planı, siyasal düşüncesinin temel ilkeleri ve Türkiye siyasal hayatındaki yeri başlıklarına yer verilmiştir. Bu noktada örnek seçiminde Milli Görüş partilerinin tercih edilmesi ele alınan çalışmanın konusu kapsamında Türkiye siyaset tarihi ve siyaset literatürü bakımından zengin bulgulara sahip olmasından ileri gelmektedir. Ayrıca Türkiye siyasal hayatına dâhil olduğu tarihten itibaren yaşamış olduğu serencam göz önünde bulundurulduğunda Milli Görüş partilerinin örnek olarak seçilmesinde siyasal düşüncesinin, siyasal sistem içerisindeki terminolojiyi yeniden tanımlamasının, farklı siyasal eğilimlerdeki partilerle müşterek yaptığı hamlelerin ve toplumsal bir hareket olarak da var olmasının etkileri olmuştur. Bu minvalde çalışmanın sonucunda Türkiye siyasetinin çeşitli evrelerinde siyasal metafiziğin, siyasal kültürün, siyasal yapının, siyasetin özgüsel ve geçerli durumlarının, tarihsel özgeçmişin ve devralınan siyasi mirasın, siyasal ve toplumsal değişim ve dönüşümlerin, çalışmanın örnekleminde incelendiği üzere siyasi parti zihniyet, tutum ve politik yaklaşımlarının siyasetin uzlaşma biçimine ve toplumsallaşma niteliklerine önemli ölçüde etki ettiği değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Siyasal kültür, siyasal yapı, siyasal partiler, siyasal uzlaşı, siyasal toplumsallaşma, Milli Görüş partileri