Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: UFUK SEYAR
Danışman: Togay Seçkin Birbudak
Özet:
XIX. Yüzyılın son çeyreğinde dağılma sürecinde bulunan Osmanlı Devleti’nde kurtuluş reçetesi olarak ortaya atılan fikir akımlarından biri Türkçülük iken; 1923 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyeti, çok uluslu bir imparatorluk olan Osmanlıların ardından Türklerin kurduğu ulus devletinin adı olmuştur. Araştırma, ülkenin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ve Milli Şef İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanlığı dönemleri olan 1923-1950 yılları arasında yayımlanan ortaöğretim tarih ders kitaplarında dönemin fikir akımlarından biri olan Türkçülük akımının etkisini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Nitel araştırma yönetiminin kullanıldığı çalışmada, bu tarihler arasında okutulan 11 farklı ders kitabı örneklem olarak ele alınmış ve doküman analizi tekniği ile incelenmiştir. Bu kapsamda söz konusu ders kitaplarında Türkçü ifadelerin kullanılıp kullanılmadığı, eğer kullanıldıysa kullanılan ifadelerin neler olduğu ve bu ifadelerin hangi kaynaklardan etkilendiği araştırılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen veriler 1923-1938 ve 1938-1950 arası dönem olmak üzere iki ana başlık altında ele alınmıştır. Araştırma neticesinde Atatürk dönemi ders kitaplarında 1931 yılı öncesinde Türkçü fikir, ifadelere oldukça nadir yer verildiği, ancak 1931 yılından sonraki ders kitaplarında Türkçü ifadelerin arttığı, dünyadaki medeniyetin gelişimine Türklerin yaptığı katkıların yoğunlukla ele alındığı, Anadolu coğrafyasının binlerce yıllık Türk yurdu olduğu tezinin sıklıkla işlendiği sonucuna ulaşılmıştır. İsmet İnönü döneminde ise büyük medeniyetlerin Türkler tarafından kurulduğu fikrinden vazgeçilmiş fakat Anadolu’nun binlerce yıllık Türk yurdu olduğu fikri ile Türkler hakkındaki övgü dolu sözlerin kullanımı azaltılsa da devam ettirilmiştir.
Anahtar Kelimeler : M. Kemal Atatürk, İsmet İnönü, Türkçülük, Tarih Ders Kitapları