Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TÜRKÇE VE SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Filiz Arzu YALIN
Danışman: Cemil Cahit Yeşilbursa
Özet:
Bu araştırmanın amacı yedinci sınıf öğrencilerinin karar verme beceri düzeylerini; öğrenci, öğretmen ve veli görüşlerine göre incelemektir. Araştırma 2020/2021eğitim öğretim yılı güz ve bahar döneminde Adıyaman ili merkez ilçesine bağlı yedi farklı ortaokulda gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 520 yedinci sınıf öğrencisi, sekiz sosyal bilgiler öğretmeni ve sekiz veli oluşturmaktadır. Karma yöntem ile yürütülen bu araştırmada, Yakınsak Paralel Desen kullanılmıştır. Araştırmanın nicel verileri Karar Verme Beceri Ölçek’i ile toplamıştır. Nitel verileri öğrenciler için Örnek Olay Temelli Karar Verme Becerisi Etkinlik Formu, Günlük Yaşam Karar Verme Becerisi Öğrenci Görüşme Formu, öğretmenler için Karar Verme Becerisi Öğretmen Görüşme Formu, veliler için Karar Verme Becerisi Veli Görüşme Formu ile toplanmıştır. Öğrencilerin karar verme beceri düzeylerini belirlemek amacıyla IBM SPSS 22.0 programında betimsel analiz yapılmıştır. Araştırmanın amaçları doğrultusunda ölçeğe verilen cevapların bağımsız değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla dağılımın normal olduğu durumlarda parametrik analiz tekniklerinden, bağımsız örneklemler için t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır, dağılımın normal olmadığı durumlarda ise Mann-Whitney U ve Kruskal Wallis testi uygulanmıştır. Nitel verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Nicel ve nitel verilerin birbirini ne ölçüde doğruladığını belirlemek amacı ile
vii
karma yöntem analizi yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen nicel bulgulara göre yedinci sınıf öğrencilerinin karar verme beceri düzeylerinin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yedinci sınıf öğrencilerinin KVBÖ toplam puanlarının cinsiyet, kardeş sayısı ve anne çalışma durumuna göre anlamlı farklılık göstermediği; anne ve baba eğitim durumuna göre anlamlı farklılık gösterdiği, bu farklılığın anne ve baba eğitim durumunda lisans ve üzeri lehine olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu araştırmada öğretmen, veli, öğrenci görüşmeleri ve öğrenci etkinliklerinden elde edilen verileri analiz etmek için MAXQDA programı kullanılmıştır. MAXQDA programına yüklenen tüm görüşme ifadeleri ve öğrencilerden toplanan yazılı ifadelerden kategoriler ve kodlar belirlenmiştir. Öğrencilerin genellikle kendilerini ilgilendiren durumlarda karar verdikleri, ailede ve sınıfta sınırlı konularda karar verdikleri, karar sürecinde zorluklar yaşadıkları, kararlarını ebeveynlerine ve yakın çevrelerine danışarak verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğrenciler bir karar verme durumuyla karşılaştıklarında; problemi belirleme, seçenekleri belirleme/değerlendirme, ölçütleri belirleme/değerlendirme ve karar vermede güçlükler yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Velilerden elde edilen bulgulara göre ailede alınan kararlarda çocuklarını sınırlı konularda dâhil ettikleri, çocuklarının kendi kararlarında karar verme sürecini kullanmadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerden elde edilen verilere göre ise sınıfta alınan kararlarda öğrencilerini sınırlı konularda dâhil ettikleri, öğrencilerin kendi kararlarında karar verme sürecini uygulamadıkları, danışmaya dayalı, bağımlı karar verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Karma yöntem analizinden elde edilen bulgulara göre, öğrencilerden elde edilen nicel sonuçlar ile öğrencilerden elde edilen nitel sonuçların birbirini doğrulamadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ailede alınan kararlarda, öğrencilerden elde edilen nicel bulgularla velilerden elde edilen bulguların biri birini doğruladığı sonucuna ulaşılmıştır. Sınıfta alınan kararlarda, öğrencilerden elde edilen nicel bulgularla, öğretmenlerden elde edilen nitel bulguların biri birini doğruladığı sonucuna ulaşılmıştır. Karar verme süreciyle ilgili öğrencilerden elde edilen bulgular ile öğretmen görüşlerinden elde edilen bulguların birbirini doğrulamadığı sonucuna ulaşılmıştır. Karar verme süreciyle ilgili öğrencilerden elde edilen bulgular ile veli görüşlerinden elde edilen bulguların birbirini doğrulamadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçlardan hareketle, karar verme becerisine yönelik; sınıf içi ve aile içi gözleme dayalı araştırmaların yapılması, sınıf içi uygulanabilirliği tespit etmek için deneysel araştırmaların yapılması ve karar verme becerisinin geliştirilmesine yönelik; okul, öğretmen, aile işbirliğinin yapılması, sınıf içinde etkinliklere daha çok yer verilmesi önerilebilir.
Anahtar kelimeler : Karar verme becerisi, sosyal bilgiler, ortaokul öğrencileri, karma yöntem