Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, FARMASÖTİK TOKSİKOLOJİ ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AYÇA AKTAŞ ŞÜKÜROĞLU
Danışman: Sema Burgaz
Özet:
Kuaförlük mesleğinde çalışanlar, kozmetik ürünlerdeki alerjik, karsinojenik potansiyeli olan, deri ve gözde tahriş edici ve oksidatif stres ve DNA hasar göstergelerinde düzensizliklere sebep olan birçok kimyasala maruz kalmaktadır ve mesleki maruziyetlerin bireysel olanlardan çok daha fazla ve uzun vadede olduğu bilinmektedir. Çalışmanın amacı, kuaförlerin mesleki genotoksisite riskini, idrar epitelinde mikroçekirdek-sitom analizi ve idrarda oksidatif DNA hasarı ile ölçülmesidir. Ayrıca idrar örneklerinin toplandığı iş yeri ortamlarında, kimyasal madde maruziyeti göstergesi olarak başlıca formaldehit, etil asetat ve aseton düzeylerinin ölçümü yapılmıştır. Kuaförlerin çalışma ortamlarında yapılan ölçümlerde Brezilya keratin–Brezilya fönü (BKT) uygulaması sırasında açığa çıkan formaldehit konstrasyonlarının eşik limit (TLV) değerinden yüksek olduğu; etil asetatın, iki iş yeri ortamında TLV değerinden yüksek olduğu, asetonun ise teşhis limitinin altında olduğu gözlenmiştir. DNA hasar göstergesi olan mikroçekirdekli hücre (MÇi) sıklığı kontrol grubuna (n=56) oranla (‰0,93±1,85) kuaför grubunda (n=56) (‰4,81±7,87, p<0,001) daha fazla bulunurken, nükleer tomurcuklu hücre (NT), her iki grupta da gözlenmemiştir. Hücre poliferasyonu göstergelerinden bazal hücre (BH) sıklığı kontrol grubunda (‰446,62±106,21) kuaför grubuna (‰367,78±101,51, p<0,001) oranla daha fazla bulunurken, binükleer hücre (BN) sıklığı ise kuaför grubunda (‰0,41±0,80) kontrol grubuna (‰0,04±0,27, p<0,001) oranla daha fazla bulunmuştur. Hücre ölümü göstergesi olan karyolitik (KL), piknotik (PK) ve karyohektik hücre (KH) sıklıkları da kontrol grubuna (‰358,57±95,71, ‰0,05±0,23, ‰24,41±14,50) oranla kuaför grubunda (‰438,02±118,27, p<0,001; ‰0,43±0,76, p<0,001; ‰47,27±28,40, p<0,001) daha fazla bulunurken, kondense kromatin hücre (KK) sıklığı sadece kuaför grubunda gözlemlenmiştir. Oksidatif DNA hasarı göstergesi olan 8-hidroksi-2’deoksiguanozin (8-OHdG) düzeylerinin spesifik gravite (SG) ile düzeltilmiş değerleri, kuaför grubunda (908,21± 403,25 ng/ml-SG, p=0,024) kontrol grubuna (1003,09± 327,09 ng/ml-SG) oranla düşük çıkmıştır (p=0.024). MÇ-sitom analizi ile 8-OHdG–SG düzeyleri arasında anlamlı bir korelasyon görülmemiştir. MÇ-sitom analizi verilerine dayanarak, yaş, çalışma süresi, sigara ve alkol kullanma durumu gibi faktörlerden bağımsız olarak kuaför grubunda yer alan bireylerin mesleki maruziyete bağlı genotoksisite/sitotoksisite riskinin arttığını söylenebilir.
Anahtar Kelimeler : Kuaförler, Mesleki maruziyet, Mikroçekirdek-sitom analizi, Oksidatif DNA hasarı, idrar