Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Volkan SURAL
Danışman: KEMAL TAMER
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:Bu çalışmada sağlıkla ilgili fiziksel aktivite temalı beden eğitimi ve spor dersinin lise öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına ve fiziksel performanslarına etkisini araştırmak amaçlanmıştır. Bu kapsamda nicel araştırma yöntemlerinden yarı deneysel desen kullanılmıştır. Çalışma kapsamında, Ankara ilinin Sincan ilçesinde bulunan kamuya ait bir okulda, onuncu sınıfta öğrenim gören iki sınıfa deney, iki sınıfa ise kontrol grubu olarak yer verilmiştir. Deney grubunda 61, kontrol grubunda ise 62 öğrenci olmak üzere çalışmaya katılan toplam öğrenci sayısı 123’tür. Araştırmada öncelikle bağımlı değişkenlere ilişkin ön testler uygulanmıştır. Daha sonra uygulama sürecine geçilmiş ve beden eğitimi ve spor dersleri deney grubunda sağlıkla ilgili fiziksel aktivite temalı, kontrol grubunda ise beceri merkezli olarak işlenmiştir. Uygulama süreci 2019-2020 eğitim-öğretim yılında, 13 hafta boyunca sürmüş, sürecin sonunda son testler uygulanmıştır. Çalışma kapsamında veri toplama araçları olarak öğrencilerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını belirleyebilmek için Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II’den (SYBDÖ II); fiziksel performanslarını/uygunluklarını belirleyebilmek için ise fitnessgram testlerinden vii yararlanılmıştır. SYBDÖ II’nin orijinal faktör desenlerinin korunup korunmadığını belirlemek için doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. Ölçeğin güvenirliğinin belirlenebilmesi için ise Cronbach alpha (α) katsayısı kullanılmıştır. Sonuç olarak ölçeğin yapı geçerliğinin doğrulandığı; ölçek genelinden ve alt faktörlerinden elde edilen puanların güvenilir olduğu görülmüştür. Öğrencilerin fiziksel performanslarının belirlenebilmesi için ise fitnessgram testleri arasında yer alan vücut kitle indeksi, sağ bacak esneklik, sol bacak esneklik, şınav, mekik ve 20 metre mekik koşu testleri gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen verilerin analizinde SPSS 20 programından, SYBDÖ II’nin yapı geçerliğinin doğrulanması amacıyla gerçekleştirilen DFA için LISREL 8.80 programından ve son olarak etki büyüklüklerinin hesaplanmasında ise G*Power 3.1.9.7 programından yararlanılmıştır. Araştırmada toplanan verilerin betimlenmesinde aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri kullanılmıştır. Verilerin analizinde kullanılacak yöntemlerin belirlenmesinde öncelikle verilerin dağılımının normallik durumu test edilmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, SYBDÖ II’den elde edilen verilerin analizinde parametrik testlerin kullanılması uygun görülmüştür. Gruplar arasında gözlenen farkların istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını test etmek amacıyla bağımsız örneklemler t-testi; ön test ve son test puanları arasındaki farkların istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını test etmek amacıyla bağımlı örneklemler t-testi ve son olarak grup ve ölçmenin ortak etkisini test edebilmek amacıyla ise karışık ölçümler için iki faktörlü ANOVA testi kullanılmıştır. Fitnessgram testlerinden elde edilen verilerin analizinde ise non-parametrik testlerin kullanılması uygun görülmüştür. Bu doğrultuda gruplar arasında gözlenen farkların istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını test etmek amacıyla Mann Whitney U testi; ön test ve son test puanları arasındaki farkların istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını test etmek amacıyla ise Wilcoxon İşaretli Sıralar testi kullanılmıştır. Sonuç olarak deney grubunda sağlıkla ilgili fiziksel aktivite temalı, kontrol grubunda ise beceri merkezli olarak işlenen beden eğitimi ve spor derslerinin ardından öğrencilerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına ilişkin son test puanları arasında deney grubu lehine anlamlı bir farklılık olduğu saptanmıştır. Anlamlı farklılığın, ölçek genelinden elde edilen puanların yanı sıra beslenme, sağlık sorumluluğu ve fiziksel aktivite alt faktörlerinde ortaya çıktığı; kişilerarası ilişkiler, stres yönetimi ve manevi gelişim alt faktörlerinde ise son test puanları açısından gruplar arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür. Çalışmada deney grubunun sağlıklı yaşam biçimi davranışları ön test ve son test puanları arasında son test puanları lehine anlamlı bir farklılığın olduğu saptanmıştır. Yapılan analizler sonucunda anlamlı farklılığın ölçek geneli puanları ile beslenme, sağlık sorumluluğu ve fiziksel aktivite alt faktörlerinde ortaya çıktığı; kişilerarası ilişkiler, stres yönetimi ve manevi gelişim alt faktörlerinde ise ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür. Kontrol grubunda yer alan öğrencilerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ön test ve son test puanları arasında ise stres yönetimi alt faktörü haricinde, gerek ölçek genelinde gerekse diğer alt faktörlerde anlamlı bir farklılığın olmadığı saptanmıştır. Deney ve kontrol gruplarının sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına yönelik olarak ön test ve son test puanları arasında meydana gelen puan değişimlerinin anlamlı bir fark gösterip göstermediğinin belirlenebilmesi için yapılan analizlerde ise grup x ölçüm ortak etkisinin ölçek genelinden, sağlık sorumluluğu, fiziksel aktivite ve beslenme alt faktörlerinden alınan puanlar açısından anlamlı olduğu görülmüştür. Fiziksel performansa ilişkin son test puanları incelendiğinde ise sağ bacak esnekliği, şınav ve 20 metre mekik koşusu puanları açısından gruplar arasında anlamlı bir farklılığın olduğu bulunmuştur. Ayrıca deney grubunun fiziksel performansın tüm boyutlarında aldığı ön test ve son test puanları arasında anlamlı farklılık bulunmakta; kontrol grubunun da vücut kitle indeksi ölçüm değerleri haricinde; fiziksel performansın diğer tüm boyutlarından aldığı ön test ve son test puanları arasında son test puanları lehine anlamlı farklılık olduğu bulunmuştur. Ancak etki büyüklükleri incelendiğinde kontrol grubundaki etkinin küçük, viii deney grubundaki etkinin ise orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bu kapsamda sağlıkla ilgili fiziksel aktivite temalı beden eğitimi ve spor derslerinin lise öğrencilerinin gerek sağlıklı yaşam biçimi davranışları gerekse fiziksel performansları üzerindeki olumlu etkisinin beceri merkezli beden eğitimi ve spor derslerinden daha fazla olduğu saptanmıştır