Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Öğrenci: MESUDE AYAN
Danışman: YUSUF BUDAK
Özet:Bu araştırma, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinin öğretmen yetiştiren fakültelerde ne derece kazandırıldığını belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarının öğretmen yetiştirme sistemine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu araştırmada; nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin ve verilerinin her ikisinin kullanılması ya da karıştırılması olarak tanımlanan karma yöntem kullanılmıştır. Araştırmada, karma yöntemin farklı modellerinden en uygun olan eş zamanlı çeşitleme stratejisi uygulanmıştır. Araştırmanın nicel boyutunu oluşturan anket uygulaması gerçekleştirilirken nitel boyutunu oluşturan görüşme ve uygun ortamlarda gözlem yapma çalışmaları beraberinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın nicel boyutu için örneklemini Mustafa Kemal Üniversitesi; Abant İzzet Baysal Üniversitesi; Yüzüncü Yıl Üniversitesi; Gazi Üniversitesi ve Hacettepe Üniversiteleri Eğitim Fakültelerinde görevli, sınıf öğretmenliği bölümünde derse giren öğretim elemanları; eğitim fakülteleri sınıf öğretmenliği bölümü son sınıf lisans öğrencileri ve bu okullardan 2006 yılından sonra mezun olan ve halen görev yapan öğretmenler oluşturmuştur. Örneklem Neyman Dağıtım Yöntemi uygulanarak her bir grup için belirlenmiştir. Nitel boyut için çalışma grubu ise Ölçüt Örnekleme yöntemiyle öğretim elemanları ve öğrenciler arasından belirlenmiştir. Araştırmanın ilk dönemini, veri toplama araçlarının hazırlanması ve kurumlardan gerekli izin ve desteklerin alınması için resmi yazışmaların sürdürülmesi oluşturulmuştur. Nicel veri kaynağı olan anketler, MEB, Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğünün izniyle Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri (ÖMGY) çalışmasında uygulanan aracın düzenlenmesiyle oluşturulmuştur. 2006 yılında mezun olan ve Türkiye'nin farklı illerinde görev yapan öğretmenlere anket uygulanması amacıyla MEB, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi'nden (EARGED) araştırma izni ve destek alınmıştır. Ayrıca anket uygulamaları ve görüşmelerin yapıldığı fakültelerden gerekli izinler alınarak, uygulamalar için uygun zamanlar belirlenmiştir. Araştırmanın ikinci dönemi veri toplama çalışması olarak gerçekleştirilmiştir. İlgili üniversitelerde öğretim elemanları ve son sınıf öğrencilerine anket uygulanmış, her üniversiteden 2-3 öğretim elemanı ve 6 öğrenci ile görüşmeler yapılmıştır. Öğretmenlerin anketleri EARGED tarafından okullara posta yoluyla gönderilmiş ve okullarda uygulanması gerçekleştirilmiştir. Hacettepe ve Gazi Üniversitesi öğrencilerinden 20 kişi, uygulama okullarındaki ders anlatımları sürecinde gözlenmiştir. Her bir gruba uygulanan anket verileri SPSS 17 programı kullanılarak analiz edilmiş, yüzde ve frekansları ile aritmetik ortalamaları hesaplanmıştır. Ayrıca üç grubun görüşlerini karşılamak amacıyla Kay-Kare testi uygulanmıştır. Görüşme ve gözlem bulguları nitel veri analiz yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre; 1. Öğrenciler, ÖMGY'nin eğitim fakültelerinde genelde Oldukça ve Çok kazandırıldığını düşünürken, yapılan görüşmelerde ve gözlem bulgularında, bazı anket sonuçlarının tersine yeterliklerin yeterince kazandırılmadığı yönünde görüşlerin olduğu belirlenmiştir. Öğrenciler özellikle mesleki gelişim ve okulun iyileştirilmesine yönelik alt yeterliklerde anket sonuçlarına göre yeterli olduğunu düşünmelerine karşın görüşme sonuçlarına göre kendilerini yetersiz bulmaktadır. Öğrenme ve öğretme süreçleriyle ilgili olarak ise anket ve görüşme sonuçlarına göre öğrenciler kendilerini yeterli bulurken yapılan gözlemlerde performans göstergelerini yeterince yerine getirmedikleri belirlenmiştir. 2. Öğretim elemanları, ÖMGY'nin eğitim fakültelerinde genelde kısmen ve oldukça kazandırdıklarını düşünmektedir. Görüşme bulgularında zaman zaman bu bulgulara uymayan sonuçlara rastlanmıştır. Özellikle kişisel ve mesleki değerler mesleki gelişim, yeterlik alanına yönelik olarak anket sonuçlarına göre öğrencilerini oldukça yeterli bulmalarına karşın görüşme bulguları bu yeterliklerin kısmen kazandırıldığı ya da kazandırılmadığı yönünde olduğu belirlenmiştir. Öğrenme ve öğretme süreçlerine ait zaman ve davranış yönetimi alt yeterliğine ilişkin de benzer sonuçlar elde edilmiştir. 3. Sınıf öğretmenlerinin ÖMGY'yi mezun oldukları fakültelerde kazanma düzeyine ilişkin görüşlerinin genel anlamda olumlu olduğu yönünde bir sonuca ulaşılmıştır. Öğretmenlerin hemen hemen tüm alt yeterliklerde Oldukça düzeyinde bir ortalamayı veren görüşler sunduğu belirlenmiştir. Ancak öğretmenlerin bir kısmının özellikle Mesleki Gelişmelere Katkı Sağlama, Verileri Analiz Ederek Yorumlama, Geri Bildirim Sağlama, Ders Dışı Etkinlikleri Düzenleme, Okulu Kültür Merkezi Durumuna Getirme ve Özel Alan öğretim Programını İzleme, Değerlendirme ve Geliştirme alt yeterliğine ilişkin kendilerini fakültede aldıkları eğitimle yeterli bulmadıkları sonucuna ulaşılmıştır. 4. Her üç grubun görüşleri arasında ise bazı alt yeterlik maddeleri için anlamlı fark bulunurken bazıları için anlamlı farkın olmadığı belirlenmiştir. 5. Araştırma sonunda öğretmen yetiştirme programlarının ÖMGY çerçevesinde yeniden gözden geçirilmesi gerektiği ortaya çıkmıştır. Ayrıca öğretmenlik uygulamasının süre ve nitelik açısından yeniden gözden geçirilmesi ve gerekli düzenlemelerin yapılması yönünde bir sonuç çıkarılmıştır.