Türkiye'de bölgesel ve kentsel düzeyde su yoksulluğunun ölçülebilmesi için bir yöntem önerisi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Öğrenci: HASİBE KÖRBALTA

Danışman: NİLGÜN GÖRER TAMER

Özet:

Günümüz dünyasında su sorunları, insanlığı tehdit eden en önemli sorunlardan birisidir. Su kaynaklarının miktar, kalite ve erişilebilirliklerine bağlı olarak ortaya çıkan su sorunlarına çözüm getirebilmek için bilim çevrelerince çeşitli ölçme ve değerlendirme metotları geliştirilmektedir. Su yoksulluğu ve su yoksulluk endeksi de bu metotlardan birisidir. Küresel ölçekte, farklı bölgelerde, farklı şekillerde ortaya çıkan su sorunları su yoksulluğunun boyutlarını ve nedenlerini de etkilemektedir. Benzer şekilde Türkiye'de bölgesel ve kentsel yerleşimler düzeyinde su sorunları farklılaşmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye'de yaşanan su sorunlarına ilişkin nesnel göstergeler belirlenmiş ve temel bileşenler analizi aracılığıyla Su Yoksulluk Endeksi geliştirilmiştir. 2012 yılı verilerine dayanarak, Türkiye'deki kentsel su yoksulluğunun, bir kaynak sorunu olmaktan öte; mevcut su kaynaklarını yönetebilme kapasitesi ve abonelerin su fiyatını ödeyebilme gücü ile ilişkili olduğu görülmektedir. Çevrelerindeki yerleşimlerin beşeri gelişimlerini kısıtlayacak, doğal çevrenin ve sucul ekosistemin yok olması pahasına su kaynaklarını kullanabilme gücü ve yatırım kapasitesi olan metropoliten kentlerin, su yoksulluk riskleri de düşüktür. Bu durum, su yoksulluğu konusunda ölçülemeyen ve bu nedenle somut olarak ifade edilemeyen sosyal, toplumsal ve ekolojik bir yıkımın varlığına da işaret etmektedir.