Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı , Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BAŞAK DANACI POLAT
Danışman: Serap Buyurgan
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Araştırmanın amacı, müzede gerçekleştirilen eğitim etkinliklerinin görme engelli öğrencilerin sanat bilgisine ve sanatsal uygulamalarına katkısını incelemek ve müze ziyareti ile müzede eğitim sürecine ilişkin görme engelli öğrencilerin ve görsel sanatlar öğretmeninin görüşlerini belirlemektir. Araştırma 2017-2018 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Mitat Enç Görme Engelliler Ortaokulu’nda 8. sınıfta öğrenim gören kör tanısı konmuş toplam 10 (N=10) öğrenci ve bu öğrencilerin görsel sanatlar öğretmeni (N=1) ile yürütülmüştür. Araştırmada karma yöntem olan, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı yakınsayan paralel desen kullanılmıştır. Nicel verileri toplamak için zayıf deneysel desenlerden tek grup ön test-son test deseni kullanılmış; nitel verileri elde etmek için ise durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırma verileri başarı testi, rölyef çalışması, yapılandırılmış görüşme formu ve maket, kabartma tablo, müzeyi ve eseri anlatan betimsel anlatımlar, Braille alfabesiyle hazırlanmış müze rehberi, müze tanıtım sunusu (sosyal anlatı) ile elde edilmiştir. Nicel verilerin analizinde dereceli puanlama anahtarı, ki-kare testi, Wilcoxon testi ve cronbach alfa kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde içerik analizi kullanılmış, veriler kod, kategori ve temalara ayrılarak yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda, müzede eğitim etkinlikleri uygulanan görme engelli öğrencilerin ön test ve son test başarı testi puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Müzede eğitim etkinlikleri öncesi ve sonrası görme engelli öğrencilerin yapmış oldukları sanatsal ürünün sanatçısının kim olduğuna ilişkin yapılan değerlendirmeler arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır(p>0.05). Müzede eğitim etkinlikleri öncesi ve sonrası görme engelli öğrencilerin yapmış oldukları sanatsal ürünün tekniğin kullanım ölçütü bakımından puanlamaları arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır(p>0.05). Ancak, müzede eğitim etkinlikleri öncesi ve sonrası görme
engelli öğrencilerin yapmış oldukları sanatsal ürünün sanatçı eserine bağlı kalma durumu, kompozisyon ve yorum ölçütleri bakımından puanlamaları arasında anlamlı bir fark bulunmuştur(p<0.05). Tüm değerlendirme ölçütleri bakımından görme engelli öğrencilerin ortaya koydukları sanatsal ürünün puan ortalamaları, etkinlik öncesine göre etkinlik sonrası daha yüksek bulunmuştur. Nitel verilerin analizinde, öğrencilerle yapılan görüşmeler sonucunda, öğrencilerin hepsinin daha önce bir müze deneyiminin olduğu, müzede gerçekleştirilen eğitim etkinliklerinin, öğrenmeyi kolaylaştırdığı, etkinliklerle müze ziyaretinin zevkli olduğu, iki boyutlu yüzeyi algılamayı sağladığı, sanatsal uygulamalarını geliştirdiği ve görme engelli bireylere yönelik müzelerde dokunmaya dayalı etkinliklerin, personel ve refakatçi desteğinin olması gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Görme engelli öğrencilerin görsel sanatlar öğretmeni ile yapılan görüşmede, kendisinin genelde müze ziyaretine isteksiz olduğu, görme engelli bireylere yönelik mevcut müze hizmetlerini yetersiz bulduğunu, öğrenciler tarafından müzelerin anlaşılamadığını, müzelere öğrencilerini götürürken her hangi bir ön hazırlık yapmadığını, ancak araştırma kapsamında gerçekleştirilen uygulamanın öğrencilerin bilgi ve sanatsal ürünlerini ve iletişimlerini geliştirdiğini, öğrencilerin de bu uygulamayı sevdiklerini ve ilgi gösterdiklerini, benzer müze uygulamalarını yapmaya karşı cesaretlendiğini, genel olarak müzede eğitim etkinlikleri uygulamasını çok beğendiğini, son olarak da görme engelli bireylere yönelik müzelere, duyulara yönelik etkinlikler düzenlemeleri ve ön hazırlık yapmalarını önerdiği görülmüştür. Müzede gerçekleştirilen eğitim etkinliklerinin, görme engelli öğrencilerin sanat bilgilerine ve sanatsal ürünlerine katkı sağladığı, ayrıca öğrencilerin müze ziyaretini ve uygulamalarını sevdikleri ve gelişmelerine yardımcı olduğu, öğretmenin tüm uygulamaları beğenerek öğrenciler için yararlı bulduğu anlaşılmaktadır. Araştırmanın sonuçlarına dayandırılarak, müzelerde gerçekleştirilen duyulara yönelik eğitim etkinliklerinin görme engelli öğrencilerin öğrenmesine ve sanatsal uygulamalarına katkı sağlaması açısından müzelerin eğitim birimlerinin dokunma, tat alma, işitme ve koku alma duyularına yönelik eğitim etkinlikleri düzenlemesi önerilmiştir. Müzelerde görme engelli bireylerin refakatçileriyle ve bu alanda eğitimli rehberlerle müze ziyaretlerini gerçekleştirmeleri; müzelerin, koleksiyonlarındaki bazı eserlere görme engelli ziyaretçilerin dokunmasına izin vermesi, dokunmanın mümkün olmadığı durumlarda da koleksiyonun önemli parçalarının üç boyutlu modellerinin, maketlerinin, kabartma kopyalarının, dioramalarının ve eserlerin gerçek nesnelerle canlandırılmasının yapılması, Braille ve büyük puntolu müze rehberlerinin hazırlanması ve öğretmenlerin müze ziyaretlerine ön hazırlık yaparak gitmelerine ilişkin önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler : Müze, müzede eğitim etkinlikleri, görme engelli öğrenciler