Takım çeliği malzemelerinin geleneksel ve modern işleme yöntemleri ile işlenebilirliklerinin araştırılması


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Öğrenci: İSKENDER ÖZKUL

Eş Danışman: ULVİ ŞEKER, ADNAN AKKURT

Özet:

Bu çalışmada takım çeliği malzemelerin işlenebilirlik özellikleri araştırılmıştır. Makine imalat sanayisinde sıklıkla kullanılan Dievar sıcak iş takım çeliği ve Sleipner soğuk iş takım çeliği malzemeler seçilerek, imalatta en çok kullanılan operasyonlardan biri olan delik boşaltma operasyonu ile işlenmiştir. Geleneksel yöntemlerde yenilikçi ve klasik matkaplar ile modern yöntemlerde ise tel erozyon ile işlenebilirlikleri araştırılmıştır. Klasik ve modern işleme yöntemleri sonucunda elde edilen deney sonuçları kendi içlerinde ve diğer yöntemlerle karşılaştırılmıştır. Deneysel çalışmanın geleneksel yöntemler ile yapılan kısmında farklı kesme hızlarında oluşan kuvvetlerin moment ölçümleri Kistler 9257 B model dinamometre ile yapılmıştır. Tel erozyon ile yapılan delik operasyonlarında ise farklı parametreler kullanılarak deneyler tamamlanmıştır. Elde edilen sonuçlarda görülmüştür ki, geleneksel yöntemlerde, kaplamasız solid karbür ve TiAlN kaplamalı kendinden raybalı solid karbür matkap ile elde edilen yüzeylerde, deneylerde kullanılan parametreler arasında genel olarak düşük hızlarda, yüksek yüzey kalitesi ve delik hassasiyeti sağlanmıştır. Fakat TiAlN kaplamalı kendinden raybalı solid karbür matkabın, normal karbür matkaba göre yüzey kalitesi ve hassasiyet konusunda daha başarılı olduğu gözlemlenmiştir. Kullanılan udrill kesici uçlardan T2000D takma kesici ucu her iki derece çelik üzerinde kesme işlemini sonlandırabilmiş ve sadece kesme esnasında oluşan kuvvet ve moment konusunda daha az kesme direnci göstermişlerdir. Diğer kesici takma uçlar Dievar derecesi üzerinde, HSS matkabı ise her iki derecede de başarılı olamamışlardır. Modern işleme yöntemi olan tel erozyon ile boşaltmada ise yüzey kalitesi ve hassasiyetin farklı parametrelerde büyük ve belirgin bir fark oluşturmadığı, sadece işlem süresini değiştirdiği gözlemlenmiştir. İki sistem karşılaştırıldığında hassasiyet konusunda TiAlN kaplamalı kendinden raybalı solid karbür matkabın yüzey hassasiyetinin tel erozyon ile elde edilen yüzey hassasiyetine göre nispeten daha iyi olmakla birlikte, birbirine çok yakın değerlerin elde edildiği gözlemlenmiştir. Ama işlem süresi göz önüne alınarak bir değerlendirme yapıldığında raybalı matkapla işlemenin çok daha kısa sürede bitmesinden dolayı daha ekonomik olduğu gözlemlenmiştir. Fiyat performans olarak değerlendirildiğinde kaplamasız solid karbür matkabın nispeten daha başarılı sonuç verdiği görülmüştür.