Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AVNİ ÜNAL
Danışman: Necati Cemaloğlu
Özet:
Bu araştırmanın amacı, temel eğitim ve ortaöğretim kurumlarında karşılaşılan istenmeyen davranışları ve bu davranışlara yönelik gerçekleştirilen müdahaleleri okul yöneticisi, psikolojik danışman, öğretmen, veli ve öğrencilerin deneyimlerine dayalı olarak incelemektir. Bu çalışma kuramsal olarak, davranışın kişisel özellikler ve çevresel değişkenlerin etkileşimiyle ortaya çıktığını vurgulayan sosyal ekolojik yaklaşımı esas almaktadır. Bu yaklaşıma dayalı olarak, hem istenmeyen davranışları etkileyen faktörler ve bunların sonuçları hem de her seviyede gerçekleştirilen müdahaleler tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji deseni benimsenmiştir. Katılımcıların seçiminde maksimum çeşitlilik ve ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Maksimum çeşitlilik, ilgilenilen fenomenin ortak boyutlarını ortaya koymada; ölçüt örnekleme ise deneyim sahibi bireylere ulaşmada kolaylık sağlamıştır. Araştırma, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında, Karadeniz bölgesinde bir ilin merkez ilçesinde bulunan kamuya ait Temel Eğitim ve Ortaöğretim kurumlarından seçilen 33 katılımcı (okul yöneticisi, pskolojik danışman, öğretmen, öğrenci ve veli) ile gerçekleştirilmiştir. Veriler, pilot çalışma ve uzman görüşleri ile son hali verilen görüşme soruları ile yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla toplanmıştır. Veriler, MAXQDA yazılımı yardımıyla, betimsel ve içerik analiz yaklaşımları birlikte kullanılarak yapısal, süreç, in vivo, kavram ve eksensel kodlama süreçleriyle analiz edilmiştir. Araştırmada geçerli ve güvenilir sonuçlara ulaşmak için inandırıcılık, transfer edilebilirlik, güvenirlik ve doğrulanabilirlik kapsamında çeşitli stratejiler kullanılmış, araştırmacının rolü ve etik ilkeler konusunda gerekli özen gösterilmiştir. Verilerin analizi, istenmeyen davranışların failleri olarak öğrenci, okul çalışanları (okul yöneticisi, öğretmen ve eğitimci olmayan personel) ve veli ve öğrenci yakınları olmak üzere üç gruba ayrılarak gerçekleştirilmiştir. Her bir grup için kuram ve araştırma sorularına dayalı olarak belirlenen ve (a) etkileyen faktörleri, (b) alınan önlemleri, (c) davranış türlerini, (d) ikincil müdahaleleri, (e) davranışın sonuçlarını ve (f) üçüncül müdahaleleri kapsayan bir analitik çerçeve kullanılmıştır. Araştırmada genel olarak, okul yönetimi tarafından yürütülen birincil müdahalelerin Milli Eğitim Bakanlığı tarafından merkezi olarak gönderilen mevzuata uygun olarak uygulandığı, ancak ikincil müdahalelere ilişkin herhangi bir kriz planının var olmadığı veya uygulanmadığı, üçüncül müdahalelerde ise okul dışı kurumlarla iletişim, iş birliği ve yönlendirmede eksiklikler bulunduğu bulgularına ulaşılmıştır. Ayrıca istenmeyen davranışlara müdahalede personeli görevlendirme ve sorumluluk verme süreçlerinde bazı sorunlar olduğu görülmüştür. Buna ek olarak istenmeyen davranışların çözümünde okul yönetimi ve muhataplarının sorunları farklı değerlendirdikleri tespit edilmiştir. Bu bulgular ışığında, okul yöneticilerinin öğretmen, veli ve öğrenci bakış açılarını öğrenmede daha açık fikirli olması gerektiği anlaşılmıştır. Okulların resmi olan ve resmi olmayan çözümleri uygulamada okul yönetiminin yaklaşımına bağlı olarak farklı uygulamalar gerçekleştirdikleri saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: İstenmeyen davranış, zorbalık, mağduriyet, şiddet, mobbing