Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Mahmut Ferit AYDIN
Danışman: Hüseyin Güçlü Yavuzcan
Özet:
Bu araştırmada az gören (0,10-0,40 görme keskinliğine sahip) kullanıcıların ev elektroniği (EE) ürünleri kullanıcı ara yüzü (UI) etkileşimlerindeki görsel algılama parametrelerinin, deneyim kalitesi ve kullanıcı tercihlerine etkileriyle beraber belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada iki farklı vaka çalışması yürütülmüştür. İlk vaka çalışması, 2021 yılında Türkiye’de çok satan bir çamaşır makinesi UI’si örnek alınarak oluşturulan 12 farklı vakanın test edilmesine dayanır. Bu testler, örneklemden rastgele seçilen 7 az ve 7 normal görüşü olan katılımcıyla çevrimiçi olarak yürütülmüştür. Her bir katılımcının 72 görevi tamamladığı test verileri, ekran paylaşımına olanak tanıyan bir çevrimiçi toplantı uygulaması aracılığıyla video formatında kaydedilmiştir. Test sonrası yürütülen açık uçlu görüşmelerde, katılımcılardan, deneyimledikleri UI’leri değerlendirmeleri istenmiştir. Kadran göstergeleriyle kadran tiplerinin uygulamalı olarak test edildiği bu aşamada, katılımcıların görev tamamlama süreleri katılımcı grupları arasında birlikte analiz edilmiştir. İkinci vaka çalışmasında, 11 az gören katılımcıyla gerçekleştirilmiştir. Bu aşamada 17 farklı UI vakası, yarı-yapılandırılmış açık uçlu görüşmelerde katılımcılar tarafından değerlendirilmiştir. Yüz yüze gerçekleştirilen bu görüşmeler ses kaydı altına alınmış ve veriler tematik olarak kodlanmıştır. Araştırma bulgularına göre az gören kullanıcılar EE UI etkileşimlerinde yakından bakmaya dayalı deneyim kalitesi kayıpları yaşamaktadır. Bu kayıplar, temelde, UI elemanlarının renk, doku, boyut, karşıtlık, yansıtıcılık, gösterim biçimi, etkileşim davranışı, erişim mesafesi ve birbirlerine göre yerleşimlerine bağlı olarak değişkenlikler göstermektedir. Sonuç olarak bu araştırmada görsel olarak algılanabilirlik, anlaşılabilirlik, çalıştırılabilirlik, kullanılabilirlik, erişilebilirlik, değerlendirici duygu ve motivasyon ve tercih edilebilirlik temaları altında EE UI tasarımlarının az görenler için daha erişilebilir olma potansiyelini artırabilecek öneriler sunulmuştur. Ayrıca, ilk vaka çalışması için az gören bir tasarımcı olan araştırmacı tarafından tasarlanan bir UI tasarımı, çalışmada test edilip önerilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Evrensel tasarım, görsel algı, kullanıcı-ürün etkileşimi, ara yüz (UI)
tasarımı, empatik tasarım