Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Öğrenci: MEHMET TUFAN YALÇIN
Danışman: FİGEN EREŞ
Özet:Bu araştırmada, ortaöğretim okullarının öğretimsel kapasitesi ile öğrencilerin akademik başarısı arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırma, ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilen betimsel bir çalışmadır. Araştırmaya, 2016-2017 eğitim öğretim yılında Ankara ili Altındağ, Çankaya, Gölbaşı, Keçiören, Mamak ve Yenimahalle ilçelerinde bulunan 35 Anadolu lisesi ve 30 Mesleki ve Teknik Anadolu lisesinden oluşan toplam 65 ortaöğretim okulundan 1.858 öğretmen ve 1.950 öğrenci katılmıştır. Çalışmada, okulun öğretimsel kapasitesini belirlemek için araştırmacı tarafından geliştirilen Öğretimsel Kapasite Ölçeği kullanılmıştır. Öğrencilerin akademik başarılarına ilişkin YGS verileri ise ÖSYM veri tabanından elde edilmiştir. Öğretmenlerin okullarının öğretimsel kapasitelerine ilişkin görüşleri ortalama ve standart sapma hesaplamaları olarak sunulmuş ve çeşitli değişkenlere göre anlamlı bir farklılık olması durumu t-testi ve tek yönlü ANOVA ile çözümlenmiştir. Ayrıca değişkenler arasındaki ilişkilerin değişiminin incelenmesinde Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayıları kullanılmıştır. Bununla birlikte araştırmada, bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki doğrudan ve dolaylı ilişkilerin belirlenmesinde hiyerarşik lineer modelleme ve iki-düzeyli yapısal eşitlik modellemesi tekniklerinden faydalanılmıştır. Çalışmada kullanılan verilerin istatiksel analizinden elde edilen bulgular ilgili alanyazından faydalanılarak karşılaştırılmış ve yorumlanmıştır. Araştırma bulguları incelendiğinde, araştırma kapsamındaki okulların öğretimsel kapasitesi ve akademik başarı ile ilişkisine yönelik şu sonuçlara ulaşılmıştır: (1) Öğretmenlerin okullarının öğretimsel kapasitelerinde en yüksek ortalamayı öğretmen niteliğine, en düşük ortalamayı ise finansal kaynaklar ve öğrencilerin öğrenmeye hazırbulunuşluğu boyutlarına verdikleri görülmektedir. (2) Öğretmenlerin görev yaptıkları okul türüne göre okulun öğretimsel kapasitesi ve tüm alt boyutlarında anlamlı farklılık olduğu ve bunların Anadolu liselerinin lehine olduğu belirlenmiştir. (3) Aynı okul türü içerisinde görev yapan öğretmenlerin okulların öğretimsel kapasitelerine ilişkin görüşlerinin cinsiyet, eğitim düzeyi, kıdem ve okuldaki çalışma süresi değişkenlerine göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Ancak okul türüne bakılmaksızın öğretmenlerin tümü üzerinde yapılan değerlendirmelerde, okullarının öğretimsel kapasitesine ilişkin görüşlerin sadece kıdem ve eğitim durumuna göre farklılaştığı tespit edilmiştir. (4) Ortaöğretim okullarındaki öğretimsel yönetim uygulamaları, öğretmen niteliği, öğretim programı-materyal niteliği ve niceliği, öğretimsel iklim, öğrencilerin öğrenmeye hazırbulunuşluğu ve finansal kaynakların düzeyleri ile okulların öğretimsel kapasite düzeyleri arasında güçlü ilişkiler olduğu sonucuna varılmıştır. (5) Okulunun SBS taban puanının ve okul türünün, okulun ortalama başarısı üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğu görülmüş ancak okul büyüklüğünün, öğretmen başına düşen öğrenci sayısının, derslik başına düşen öğrenci sayısının ve kız öğrenci oranının başarı üzerinde doğrudan anlamlı etkisi bulunamamıştır. (6) Akademik başarı üzerinde doğrudan etkisi olmayan diğer bağlamsal değişkenlerden kız öğrenci oranının yüksek olduğu okullarda öğretimsel yönetim uygulamalarının daha fazla gerçekleştiği belirlenmiştir. Bununla birlikte öğretimsel iklim ve öğrencinin öğrenmeye hazırbulunuşluğu değişkenlerinin öğretmen başına düşen öğrenci sayısı ile negatif, şube başına düşen öğrenci sayısı ile pozitif ilişkili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca şube başına düşen öğrenci sayısı arttıkça finansal kaynakların arttığı görülmüştür. (7) Okullar arasındaki ortalamalar karşılaştırıldığında, öğretmen niteliği ve öğrencinin öğrenmeye hazırbulunuşluğu akademik başarı üzerinde doğrudan pozitif bir etki yaparken öğretimsel iklim negatif etkiye sahiptir. Öte yandan, öğretimsel iklim öğretmen niteliği üzerinden öğrenci başarısında pozitif bir etkiye sahiptir. (8) Okul yönetiminin öğretimsel uygulamaları, öğretim programı-materyal niteliği ve niceliği ile finansal kaynakların öğrenci başarısı üzerinde doğrudan anlamlı bir etkisi yoktur. (9) Öğretimsel yönetim uygulamaları değişkenin öğrenci başarısı üzerinde doğrudan etkisi bulunmazken, öğretimsel iklim, finansal kaynaklar, öğretim programı-materyal niteliği ve niceliği ve öğretmen niteliği değişkenleri üzerinden dolaylı olarak öğrenci başarısını etkilediği belirlenmiştir. (10) Okulun finansal kaynakları, öğretim programı-materyal niteliği ve niceliği ve öğretmen niteliği değişkenleri aracılığıyla öğrenci başarısında etkilidir. Araştırma sonuçlarına göre politika yapıcılara ve uygulayıcılara gerçekleştirilmek istenen eğitim reformlarında öncelikle öğretimsel kapasite ve bileşenlerine odaklanmaları gerektiği önerilebilir. Araştırmacılar ise öğretimsel kapasite ve bileşenleri ile öğrenci, sınıf ve okul düzeyinde farklı değişkenler kullanılarak yeni modeller oluşturan çalışmalar yapılabilir.