Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Öğrenci: SELMAN ABLAK
Danışman: BÜLENT AKSOY
Özet:Bu araştırmada, Sosyal Bilgiler 6 ve 7. sınıf öğretim programında yer alan ve alana özgü beceriler olarak tanımlanan; gözlem, mekanı algılama, zaman ve kronolojiyi algılama, değişim ve sürekliliği algılama, sosyal katılım ve empati şeklindeki becerilerin 8. sınıf öğrencileri tarafından nasıl algılandığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; öğrencilerin her bir beceriye ilişkin geliştirdikleri metaforlar, çizdikleri resim, karikatürler ve ilgili beceriye ilişkin öğrencilerle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler incelenmiştir. Nitel araştırma deseninde tarama modelinde yapılmış olan araştırmada, üçgenleme (metot üçgenlemesi) şeklinde veri toplamaya uygun olarak nitelendirilen nitel araştırma teknikleri (mecazlar yoluyla veri toplama, yarı yapılandırılmış görüşme ve doküman analizi) birlikte kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma gurubu; Türkiye İstatistik Kurumu'nun (2016) sosyo ekonomik düzey (SED) verileri göz önünde bulundurularak, 2016-2017 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Ankara ili merkez ilçelerden alt, orta ve üst SED'e sahip yerleşim yerlerinde maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle seçilmiş olan dokuz ortaokulda çalışmaya katılım gösteren 590 (297 kız - 293 erkek) sekizinci sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Katılımcılardan elde edilen verilerin çözümlenmesinde ve yorumlanmasında içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; alt, orta ve üst SED farkı gözetilmeksizin katılımcıların büyük bir çoğunluğunun gözlem becerisini; bir yargıya varmada yarar sağlayan, karar vermede şahitlik eden ve dikkat gerektiren şeklinde algıladıkları görülmektedir. Öte yandan alt ve orta SED'de yer alan katılımcıların önemli bir kısmının da gözlem becerisini farklılığı ortaya koyan ve gelişim gösteren şeklinde algıladıkları görülürken; alt SED'de yer alan bazı katılımcıların gözlem becerisine yönelik ipucu veren ve takip eden, üst SED'de yer alan bazı katılımcıların ise merak uyandıran şeklinde algıya sahip oldukları görülmektedir. Alt, orta ve üst SED farkı gözetilmeksizin katılımcıların büyük bir çoğunluğunun mekânı algılama becerisini; yol gösteren, anlama açısından araç görevi gören, başarı için zihinsel ve fiziksel faaliyet,sonradan başarı sağlanan ve algılayan açısından farklılık doğuran şeklinde algıladıkları görülürken, alt ve üst SED'de yer alan katılımcıların bir kısmının mekânı algılama becerisine yönelik dikkat edilmesi gereken süreç, orta ve üst SED'de yer alan katılımcıların bir kısmının da mekânı algılama becerisine yönelik anlama açısından zorluk gösteren şeklinde algıya sahip oldukları görülmektedir. Alt, orta ve üst SED farkı gözetilmeksizin katılımcıların büyük bir çoğunluğunun sosyal katılım becerisini; ortak amaç için buluşulan ve ortak hareket sağlayan şeklinde algıladıkları görülmektedir. Öte yandan alt ve orta SED'de yer alan katılımcıların önemli bir kısmının sosyal katılım becerisini vazgeçilmez olan, alt ve üst SED'de yer alan katılımcıların büyük bir kısmının ise birlikte hareket sağlamamada başlangıç ve mutluluk veren ve fayda sağlayan şeklinde algıladıkları görülmektedir. Alt, orta ve üst SED farkı gözetilmeksizin katılımcıların büyük bir çoğunluğunun empati becerisini; başka açıdan bakmaya yarayan, çözüme ulaşmada fayda sağlayan ve mutluluk veren şeklinde algıladıkları görülmektedir. Bununla birlikte alt ve üst SED'deki katılımcıların bir kısmının da empati becerisini karşılığı olan şeklinde algıladıkları görülmektedir. Alt, orta ve üst SED farkı gözetilmeksizin katılımcıların büyük bir çoğunluğunun zaman ve kronolojiyi algılama becerisini; belli bir sırayı yansıtan, fayda sağlayan ve zorlukları barındıran şeklinde algıladıkları görülürken, yine alt orta ve üst SED'de yer alan katılımcıların geri kalan kısmının da zaman ve kronolojiyi algılama becerisine yönelik farklılıkları ortaya koyan ve sürekliliği olan şeklinde algıya sahip oldukları görülmektedir. Alt, orta ve üst SED farkı gözetilmeksizin katılımcıların büyük bir çoğunluğunun değişim ve sürekliliği algılama becerisini; aralıksız değişime uğrayan şeklinde algıladıkları görülmektedir. Öte yandan alt SED'de yer alan katılımcıların bir kısmının değişim ve sürekliliği algılamama becerisine yönelik yaşanmışlıkları sergileyen şeklinde, orta ve üst SED'de yer alan katılımcıların önemli bir kısmının da değişim ve sürekliliği algılama becerisine yönelik belli bir dönem yaşanan ve farkındalık oluşturan şeklinde algıya sahip oldukları görülmektedir. Yapılan çalışma sonucunda sosyal bilgiler müfredatında öğrencilere doğrudan kazandırılması öngörülen becerilere yönelik öğrencilerde birtakım eksikliklerin olduğu görülmektedir. Bu noktada öğretmenler, kazandırılması öngörülen bu becerilere dair öğrencilere ön bilgi verebilir. Bu düşünceden hareketle sosyal bilgiler öğretim programı amaç, vizyon, öğrenme alanları vb. açılarından her dönemim başında dönem boyu uygulanacak müfredat öğrencilere tanıtılabilir. Bu çalışmada öğrencilerin görüşlerinden ortaya çıkan metaforlar veya metafor kategorileri ilgili konuya yönelik araştırma yapmak isteyen araştırmacılara fayda sağlayabilir. Çalışmada geliştirilen metaforlar veya metafor kategorileri ile öğrencilerin çizdiği karikatür ve resimler öğrencilere kazandırılması öngörülen becerileri kazandırma sürecinde birincil kaynak olan öğretmenlere yardımcı olabilir.