Sürdürülebilir mimarlık için doğadan öğrenilen yaklaşımlar: Doğa esinli fikirlerin bina kabuğuna etkisi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Öğrenci: ZEHRA BETÜL TÜRK

Danışman: SEMRA ARSLAN SELÇUK

Özet:

21. yüzyıl mimarlığı sürdürülebilirlik kavramıyla birlikte enerji etkin tasarımların ve doğayla uyumlu mimari çözümlerin öne çıktığı bir dönem olarak literatürdeki yerini almaktadır. Son yıllarda yapılan çalışmalarda, sürdürülebilir tasarım için doğanın kendisi birincil kaynak olarak görülmektedir. Benzer şekilde tasarımlarda binaların tek başına değil doğanın bir parçası olarak doğadan öğrenen yenilikçi ve bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gereğine vurgu yapılmaktadır. Bu bağlamda doğadan öğrenilen yenilikçi tasarım yaklaşımları yüzyılın önemli mimarlık anlayışlarından biri olarak görülmektedir. Biyomimikri, günümüz mimarisinde kullanılan ve birçok tasarım problemine çözüm kaynağı olan yenilikçi bir yaklaşımdır. Sınırlı kaynakların her geçen gün tükendiği bu yüzyılda yapılardaki enerji verimliliğini etkileyen en önemli yapı elemanı bina kabuğudur. Bu sebeple bina kabuğunun enerji etkin biçimde ve bulunduğu yere özgü olarak tasarlanması, bir başka ifade ile sürdürülebilirliği önem kazanmaktadır. Bu bağlamda bu tezde, sürdürülebilir bina kabuğu tasarımını daha verimli hale getirmek için biyomimikrinin bina kabuğu üzerine olan etkisi irdelenmiştir. Bu amaçla ilk olarak, biyomimikrinin tarihsel gelişimi, doğadaki organizmaların deri/kabuk fonksiyonları ile bina kabuğunda uygulanan biyomimetik tasarım yaklaşımları konularına odaklanılmıştır. Doğada yer alan farklı deri/kabuk fonksiyonlarının bina kabuğuna nasıl aktarıldığını incelemek amacıyla, bu konuda öne çıkan çalışmalar incelenmiştir. Bu çalışmalar kavramsal ya da uygulanmış projeler olup farklı iklim bölgelerinde farklı doğal deri ya da kabuk özelliklerinden esinlenerek/öğrenerek elde edilmiş tasarımlardır. Seçilen biyomimetik bina kabuğu tasarım örnekleri, biyomimetik tasarım yöntemleri ve sürdürülebilirlik ilkeleri kapsamında değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirme sonucunda biyomimetik bina kabuğu tasarımlarının aktif enerji kullanımı olmadan sürdürülebilir tasarım kriterleri olan enerji ve kaynak verimliliğini sağladığı görülmüştür. Ayrıca, biyomimetik bina kabuğu tasarımı ile biyomimikrinin sürdürülebilir mimarlıkta kullanımının enerji tasarrufu ve kaynak verimliliğini sağladığı ve aynı zamanda birçok alanda uygulanabilecek potansiyeller barındırdığı sonucuna varılmıştır.