Sınıf öğretmenlerinin sınıf içi olumsuz davranışlarının öğrenci davranışlarına yansımaları


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Öğrenci: LEVENT TOPAL

Danışman: NACİYE AKSOY

Özet:

Etkili ve verimli bir eğitim sürecinin en önemli unsurlarından biri öğrenci ve öğretmen arasındaki ilişkidir. Bu ilişkinin niteliği hem öğretmenin öğretme çabalarını hem de öğrencilerin akademik ve sosyal başarısını doğrudan etkilemektedir. Bundan dolayı birey yetişkin ve uzman olarak öğretmenlerin bu ilişkiyi sağlıklı yönetme yükümlülüğü vardır. Sınıf yönetimi, öğrenci-öğretmen arasındaki sözlü etkileşimin ötesinde, kurallar, güdülenme, fiziki ortam, dersin işleniş yolları, vb. birçok alanı kapsar. Öğrenciler yaşları ne olursa olsun bu çok boyutlu ortamı, dikkatle takip etmekte ve ona göre davranışlarını şekillendirmektedir. Bu nedenle öğretmenler, davranışlarının ve uygulamalarının ne anlama geldiği ve ne tür sonuçlar doğurabileceği üzerinde detaylı düşünerek buna göre karar vermeli, hareket etmelidir. Bu çalışmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin sınıf içindeki istenmeyen davranışlarının öğrencilerin davranışlarına yansımalarını incelemektir. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden gözlemsel durum çalışmasına göre tasarlanmıştır. Örneklem seçiminde amaçlı örneklem türlerinden benzeşik örneklem yöntemi kullanılmıştır. Araştırma 2015-2016 eğitim öğretim yılının ikinci döneminde Ankara ili Pursaklar ilçesinde yer alan 3 kamu ilkokulundaki 12 sınıf öğretmeninin sınıfında ve bu sınıflarda eğitim gören öğrencilerin tamamı ve odak grup görüşmesine katılan 15 dördüncü sınıf öğrencisiyle gerçekleştirilmiştir. Çalışmada geniş odaklanma doğal ortam gözlemi ile odak grup görüşmesi veri toplama yöntemleri olarak kullanılmıştır. Her bir sınıfta 5'er ders saati üzerinden toplam 60 saat gözlem yapılmıştır. Gözleme dayalı veriler araştırmacı notları ve kamera kayıt cihazı kullanılarak elde edilmiştir. Gözlem verileri elde edildikten sonra odak grup görüşmeleri için uzman görüşü ve literatür taraması yapılarak açık uçlu sorular oluşturulmuştur. Odak grup görüşmeleri araştırmacı notları ve ses kayıt cihazı yoluyla kaydedilmiştir. Araştırmanın verileri betimsel olarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde, sorulan sorular ve öğrencilerin cevapları sınıflandırılırken kategorik veya tematik kodlama şeklinde bir çerçeve oluşturulmuş ve bu çerçeveye göre veriler işlenmiştir. Kategorileri oluşturan kavramlardan bazıları araştırmacıdan, bazıları literatürden, bazıları da öğrencilerin görüşlerinden alınmıştır. Kategorilere ayrılan öğrenci görüşleri daha anlaşılır olması için frekans ve yüzde değerleriyle tablolara kaydedilmiş ve gerek duyulduğunda bu kategori ve değerlere göndermeler yapılmıştır. Gönderme yapılan veriler kullanılırken öğrenciye verilen kod isimler kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre öğretmenlerin derse geç gelme davranışı öğrencilerin kargaşa çıkarmasına, sıkılmasına ve derse karşı ilgisiz kalmasına yol açmaktadır. Öğretmenlerin Öğrencinin öğrenmemiş veya yanlış öğrenmiş olmasını görmezden gelme davranışı öğrencilerde değersizlik, sevgisizlik, mutsuzluk, çaresizlik duygularının oluşmasına ve derse karşı ilgisinin azalmasına yol açmaktadır. Öğretmenlerin Dersi çoğunlukla aynı öğrencilerle sürdürme davranışı öğrencilerin derse karşı ilgisiz kalmasına, mutsuz olmasına, pasifleşmesine, okuldan uzaklaşmasına ve değersizlik duygusu hissetmesine sebep olmaktadır. Öğretmenlerin Tutarsız'' davranışları öğrencilerin öğretmenlerini çelişkili bulmalarına ve kötü örnek olmasına, kuralı önemsememesine ve kuralı yok saymasına sebep olmaktadır. Öğretmenlerin Kızarak açıklama yapma davranışı öğrencilerin değersizlik, sevgisizlik, mutsuzluk duygularını hissetmesine, derse ilgisinin azalmasına, pasifleşmesine ve okuldan uzaklaşmasına sebep olmaktadır. Öğretmenlerin, sözlü şiddet içeren davranışları, öğrencilerin değersizlik, sevgisizlik, mutsuzluk, kaygı/ korku duygularını hissetmesine, öğretmenini sevmemesine, okuldan uzaklaşmasına, pasifleşmesine, karşılık vermesine ve şikayetçi olmasına sebep olmaktadır. Öğretmenlerin, öğrencilerin durumunu dikkate almadan oturma düzeni oluşturma durumlarında, öğrenciler tahtayı görememe, konuşma/tartışma ve ayağa kalkma /gezinme davranışları sergilemektedir.