Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, BESLENME VE DİYETETİK ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HACER ALATAŞ
Danışman: Hilal Yıldıran
Özet:
Bu çalışmanın amacı son dönem böbrek yetmezliği olan hemodiyaliz hastalarında malnutrisyon, inflamasyon ve ateroskleroz komponentleri ile beslenme ilişkisini saptamaktır. Çalışma 18-65 yaş aralığında 49 gönüllü hemodiyaliz hastası ile yürütülmüştür. Araştırmacı tarafından çalışmaya katılan hastaların antropometrik ölçümleri [(vücut ağırlığı (kg), boy uzunluğu (cm), bel çevresi (cm), kalça çevresi (cm)] ve vücut kompozisyon analizi yapılmış, malnutrisyon inflamasyon skoru (MİS) anketi uygulanmış ve diyaliz öncesi gün, diyaliz günü ve diyaliz sonrası gün olmak üzere üç günlük besin tüketim kayıtları alınmıştır. Rutinde yapılan analizlerden bazı biyokimyasal bulguların kayıtları alınmış ve uzman bir radyalog tarafından karotis intima media (CIMT) ölçülerek değerlendirilmiştir. Çalışma sonunda; yaş ortalamaları 47,6±11,39 yıl olan hastaların serum C-reaktif protein (CRP) düzeyi referans değerleri içerisinde 1,5±2,01 mg/dL saptanmıştır. Ortalama CIMT kalınlıkları 0,5±0,16 mm, ortalama MİS skorları 11,3±4,10 olup cinsiyetler arasında fark bulunmamıştır (p>0,05). Hastaların yaşı ve ortalama CIMT kalınlıkları arasında pozitif yönde orta düzeyde bir ilişki saptanmıştır (r=0,550 p<0,01). Hastaların serum demir bağlama kapasitesi, ürik asit, fosfor ve albümin seviyesi ile MİS skorunun ters ilişkili olduğu (p<0,05), serum ferritin ve B12 vitamin seviyesi ile MİS skorunun pozitif ilişkili olduğu saptanmıştır (p<0,05). Erkek hastaların %60,0’ı, kadın hastaların %50’sinin protein-enerji malnutrisyonu (PEM) kriterlerine göre BKİ’si düşüktür. Hastalara ait bazı antropometrik ve vücut kompozisyon ölçümlerinin tamamı MİS skorları ile ters ilişkili olup; bu ölçümlerden vücut ağırlığı, beden kütle indeksi (BKİ), bel çevresi, kalça çevresi, toplam vücut yağı, yağsız vücut kütlesi değerleri ile MİS skorları arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Erkek hastalar günlük ortalama 26,3±12,00 kkal/kg/gün, kadın hastalar 19,3±7,03 kkal/kg/gün enerji almakta ve erkek hastaların %80’inin, kadın hastaların %83,7’sinin Uluslararası Böbrek Vakfı’na [National Kidney Foundation (NKF)] göre yetersiz enerji aldıkları ve cinsiyetler arası fark bulunmadığı görülmüştür (p>0,05). Erkek hastalar günlük ortalama 0,9±0,46 g/kg/gün protein, kadın hastalar 0,6±0,22 g/kg/gün protein almakta ve erkek hastaların %84’ünün, kadın hastaların tamamının NKF’ye göre yetersiz protein aldıkları ve cinsiyetler arası fark bulunmadığı görülmüştür (p>0,05). Hastaların günlük diyetle almış oldukları tiamin, riboflavin, niasin, B6 vitamini, folik asit, C vitamin, çinko, demir, kalsiyum miktarı NKF önerilerinin altındadır. Potasyum, fosfor, B12 vitamini, A vitamini ve E vitamini miktarları NKF önerileri doğrultusundadır. Sonuç olarak; hastaların günlük enerji, protein ve besin ögesi alımları hemodiyaliz hastaları için önerilen değerlerden oldukça düşük olması ile dikkat çekicidir. Hastaların inflamasyon göstergesi CRP’nin normal aralıkta olması MİS skorunun yetersiz enerji ve besin ögesi alımıyla gelişen malnutrisyonla ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu durum hemodiyaliz hastalarında inflamasyon ve ateroskleroz ile ilişkilidir. Kardiyovasküler morbidite ve mortalitenin erken bulgusu olarak görülen CIMT kalınlığının yaşla birlikte artış göstermesi ise malnutrisyon-inflamasyon-ateroskleroz (MIA) bileşeni ateroskleroz açısından ciddi risk oluşturmaktadır. Sonuç olarak her hemodiyaliz hastası MIA risk faktörleri yönünden araştırılmalı, uygun diyet, egzersiz ve tedavi ile ateroskleroz oluşum hızının azaltılması hedeflenmelidir.
Anahtar Kelimeler
Malnutrisyon, inflamasyon, ateroskleroz, beslenme, hemodiyaliz