Piyano öğretiminde eser çalışma sürecine ilişkin üstbilişsel stratejilerin sınanması ve değerlendirilmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2025

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ECE TUNCER TÜFEKÇİ

Danışman: Aytekin Albuz

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Bu araştırmanın amacı, piyano eğitiminde makamsal eser çalışma sürecinde kullanılan üstbilişsel stratejilerin üstbilişsel farkındalık ve piyano performansı üzerindeki etkilerini belirlemektir. Ayrıca araştırmada öğrencilerin makamsal piyano eserlerine ilişkin çalışmalarında kullandıkları üstbilişsel bilgilerinin ve üstbilişsel düzenleme faaliyetlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda araştırmada, karma yöntem kapsamında nicel ve nitel verilerin eş zamanlı olarak elde edildiği yakınsayan paralel desen kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutunda tek grup ön test-son test deneysel desen uygulanmıştır. Nitel boyutta ise veriler doküman incelemesi ve görüşme tekniği ile elde edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’nda ve Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı’nda öğrenim gören, çalışma sürecine gönüllü olarak katılım gösteren 8 öğrenci oluşturmaktadır. Deneysel süreç ön test ve son test aşamaları da dahil olmak üzere toplam 11 hafta sürmüştür. Çalışma grubu öğrencileri ile gerçekleştirilen bireysel piyano derslerinde üstbilişsel stratejilerden planlama, izleme, değerlendirme, güçlükleri tanımlama, ne bildiğini ne bilmediğini tanımlama, derin düşünme soruları, yüksek sesle düşünme ve günlük tutma stratejileri kullanılmıştır. Ayrıca araştırmacı tarafından Hüseyni, Hicaz, Segâh ve Kürdi makamlarında Türk müziği çokseslilik yaklaşımları çerçevesinde yazılmış dört özgün makamsal eser üzerinde çalışılmıştır. Araştırmanın nicel verilerini elde etmek amacıyla Bilişötesi Farkındalık Envanteri ve Makamsal Eserlere Yönelik Piyano Performans Rubriği kullanılmış olup nitel verileri elde etmeye yönelik Eser Çalışma Günlüğü, araştırmacı günlüğü ve öğrenci görüşme formundan yararlanılmıştır. Verilerin analizinde nicel verilere ilişkin Wilcoxon işaretli sıralar testi kullanılmış, nitel veriler ise betimsel analizden yararlanılarak çözümlenmiştir.  Araştırmanın sonucunda, üstbilişsel stratejilere dayalı makamsal eser çalışma sürecinin öğrencilerin üstbilişsel farkındalık düzeyleri ile piyano performans düzeyleri üzerinde anlamlı bir fark oluşturduğu tespit edilmiş ve öğrencilerin makamsal eser çalışmalarında başta üstbilişsel izleme ve değerlendirme olmak üzere farklı üstbilişsel faaliyetlerde bulundukları gözlemlenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda piyano eğitimi sürecinde üstbilişin incelenmesi ve üstbilişsel stratejilerin kullanılmasına yönelik öneriler sunulmuştur.