Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Türkçe Ve Sosyal Bilimler Eğitimi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Esra Çalışkan
Danışman: Bahri Ata
Özet:
Fransız
sosyolog Bourdieu sosyoloji çalışmaları ile sermayenin, habitus ve alan ile
etkileşimi yoluyla eşitsizliklerin yıllarca yeniden üretildiğinin altını çizer.
Eğitim söz konusu olduğunda her ne kadar tarafsız gibi görünse de öğrencilerin
farklı ailelerden dolayısıyla farklı maddi, kültürel, sosyal sınıflardan
geliyor olması eşitsizliğe sebep olur. Farklı ailelerden gelen öğrenciler
eğitimlerini ailenin sunduğu imkânlar üzerine inşa eder, bunun sonucu olarak
her öğrenci farklı bir seviyeden eğitime başlar. Eğitim sürecinin en başından
itibaren etkili olan bu kalıpların aşılması için öncelikle tanımlanması ve
tespit edilmesi gerektiği
açıktır. Bu araştırmanın amacı tarih sermayesini
tarih alanındaki birikimi, ilgiyi ve kalıpları tespit etmek üzere Bourdieu’nün
sosyoloji kuramından hareketle sosyoloji temelli bir bakış açısı ile
kavramsallaştırmak ve İngiliz akademisyen Louise Arher’ın ortak çalışmalar ile
geliştirdiği bilim sermayesi çalışmaları doğrultusunda “Tarih
Sermayesi Ölçeği”
ismiyle ölçek olarak geliştirmektir. Araştırmada
nitel ve nicel araştırma yöntemlerini kapsayan karma yöntem
türlerinden keşfedici sıralı desen
kullanılmıştır. Nitel araştırma bölümünde doküman incelemesi veri
toplama yöntemi kullanılarak tarih sermayesi kavramı geliştirilmiştir. Nicel
araştırma bölümünde ise tarih sermayesi kavramına yönelik “Tarih Sermayesi
Ölçeği” geliştirilmiştir. Ölçeğin geliştirilmesinde bilim sermayesi boyutlarında
kullanılan 8 alt boyut tarih alanına uygun olarak belirlenmiştir. 8 alt boyut
ve 80 maddeden oluşan madde havuzu uzman değerlendirmesi sonucunda 8 alt boyut
ve 48 maddeye düşürülmüştür. İstanbul İli Avrupa ve Anadolu Yakası’ndan 4 ortaöğretim
8. sınıf ve 9 lise 12. sınıf düzeyindeki
fen, Anadolu, mesleki eğitim, imam hatip ve sosyal bilimler lisesinde eğitim
gören 1132 öğrenciden toplanan verilerin AFA ve DFA analizi sonucunda 8 alt
boyut ve 38 maddeden oluşan Tarih Sermayesi Ölçeği (TSÖ) geçerliği ve
güvenirliği test edilerek nihai halini almıştır. Veri analizinin bazı
sonuçlarına göre erkek öğrencilerin, anne ve babalarda daha yüksek eğitim
seviyesine sahip olanların, sosyal bilimler ve meslek liselerindeki öğrencilerin
daha yüksek tarih sermayesine sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca liselere giriş sınavında daha
düşük puana sahip öğrencilerin tarih sermayesi ölçeğinde daha düşük puanlara
sahip olduğu belirlenmiştir. Boyutlar açısından tarihsel medya tüketimi boyutu
ile tarih sermayesi genel puanları arasında oldukça güçlü pozitif bir ilişki
tespit edilmiştir. Sonuçlar kültürel ve sosyal birikimlerdeki avantajlı durumun
öğrencilere pozitif olarak yansıdığını gösterir niteliktedir. Araştırma
kapsamında yeni bir kavrama yönelik ölçme aracının geliştirilmesinin, tarih
eğitimi ile sosyoloji alanlarında yapılmış bu disiplinlerarası araştırmayı özgün
kılacağı düşünülmektedir.