Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ayça İNCİ
Danışman: Nilgün Görer Tamer
Özet:
Küresel olarak yaşanan kentsel büyüme/dönüşüm süreci doğa ve insan etkileşimini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu dönüşüm süreci yapı yoğunluğunu arttırırken doğal alanların azalmasına ve geçirimsiz yüzeylerin artmasına yol açmaktadır. Kentsel yayılma ve nüfus artışı ile birlikte iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine açık yaşam alanlarının ortaya çıkmasına da neden olmaktadır. İklim dirençli mahalle tasarımı yaklaşımı içinde; yeşil alanlar ve sokak ağaçları, yeşil altyapı gibi doğa tabanlı altyapı sistemlerinin temel bileşenidir. Çevresel, sosyal, psikolojik ve ekonomik faydaları olan sokak ağaçları, bugün birçok tehditle karşı karşıyadır. Ayrıca sokak ağaçlarının korunmasına yönelik yapılan çalışmaların yetersiz olması, yeni sokak ağaçlarının dikilmemesi sonucunda kanopi sürekliliğiyle oluşan yeşil ağ da bozulmaktadır. Hızlı ve mevcut değerleri gözetmeyen bir kentsel dönüşüm sürecinin yaşandığı, olgun sokak ağacı sayısı ve kanopi sürekliliğinin varlığı ve önemi açısından çalışma alanı olarak Ankara’da Çankaya ilçesinde yer alan Bahçelievler semti seçilmiştir. Bu çalışma, mahalle düzeyinde sokak ağaçlarının iklim değişikliğine uyumda nasıl bir altyapı hizmeti sağladığını ortaya koymaktadır. Tezde nitel ve nicel araştırma yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Çalışma alanındaki 107 sokak, kanopi sürekliliği açısından 6 farklı tipoloji içinde değerlendirilmiş ve bu sokakları temsil eden bir rota belirlenmiştir. Rota üzerinde 50 katılımcı ile sokak ağaç varlığı tipolojisi test edilmiş ve sokak ağaçlarının korunması konusunda görüşleri alınmıştır. Ayrıca rota üzerindeki sokak ağaçlarının envanter kaydı, tez kapsamında içeriği oluşturulan “Kapımdaki Doğa” telefon uygulaması ile gerçekleştirilmiştir. i-Tree Eco programı kullanılarak rota üzerindeki ağaçların ekosistem hizmet değeri ortaya konulmuştur. Sokak ağaçları, çok boyutlu sağladığı faydalar da dikkate alınarak mahalle ve kent düzeyinde iklim dirençli planlama ve tasarım süreçlerine dahil edilmelidir. Tez, kentin sokak ağaçlarının bir yeşil altyapı olarak korunmasının gerekliliğine ve bu sokak ağaçları sisteminin sürdürülebilir yönetiminde mahalle düzeyinde geliştirilecek katılımcı süreçlerin ve araçların önemine vurgu yapmaktadır.
Anahtar Kelimeler : Sokak ağaçları, Kanopi sürekliliği, Ekosistem hizmetleri, Vatandaş
bilimi, İklim dirençli mahalle, Bahçelievler semti, Ankara