Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Laman ALLAHVERDİYEVA
Danışman: Özlem Güzey Kocataş
Özet:
19. yüzyılın sonlarından itibaren Sanayi Devrimi ile artan nüfus oranları ve değişen kentsel ihtiyaçlar kentlerin sanayi odaklı gelişimi ile birlikte, yerleşim alanlarının sanayi alanları çevresinde hızla büyümesine neden olmuştur. 1980’lerde değişen çevresel kullanımlara, ulaşım ve teknolojideki gelişimlere paralel olarak sanayi sektöründen hizmetler sektörüne geçiş ile birlikte kent içinde işlevini yitirmiş sanayi alanları ortaya çıkmış ve bunun bir sonucu olarak kentin yaşam kalitesi kaybolmaya başlamış, kentler yaşanabilir olmaktan uzaklaştırmıştır. İşlevini kaybetmiş sanayi alanlarının yeniden işlevlendirilmesi literatüre endüstriyel arkeolojisi ve endüstriyel miras kavramlarını kazandırmıştır. Endüstriyel miras; fabrikalar, makineler, depolar, ulaşım hatları ve altyapı, sanayi ile ilişkili sosyal aktiviteler amacıyla kullanılan eğitim ve dini yapılar gibi tüm endüstriyel kültür kalıntılarına odaklanırken endüstriyel arkeolojisi ise; bu mirasın araştırılması, incelenmesi ve belgelenmesi konularına odaklanmaktadır. Endüstri miras alanları kent ve toplumla sürekli etkileşim hâlinde olduğundan dolayı kolektif ve kentsel bellek açılarından da önemli bir yer edinmiştir. Bu nedenle endüstri miras alanlarının korunarak, kentsel bellekteki sürekliliğini ön planda tutarak ve kentte kaybolan yaşam kalitesini geri kazandırarak gelecek nesillere aktarılması yönünde yapılan yeniden işlevlendirilme projeleri önem kazanmaktadır. Bu tez çalışması kapsamında endüstri miras alanlarının yeniden işlevlendirilmesine ilişkin literatür araştırmasına yer verildikten sonra örneklem alan olarak seçilen Beyaz Şehir bölgesinin kentsel bellek ve kentsel yaşam kalitesi bağlamında kişisel gözlem ve alan kullanıcılarına yönelik yapılan ankette kullanılan betimsel analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi yapılmıştır. Saha çalışması sonuçlarına göre Beyaz Şehir alanının kentsel dönüşüm sürecine girmesi ile beraber Bakü ve çevresindeki kentsel yaşam kalitesinin arttığı fakat aynı zamanda alanın kentsel bellekteki sürekliliği zedelenerek sanayi alanından karma yaşam alanına dönüştüğü görülmektedir. Ulaşılan bu bilgiler sonucunda, projenin kullanıcılar tarafından Bakü’de kentsel yaşam kalitesi yaratarak mekânsal, sosyal ve ekonomik açılardan başarılı bir dönüşüm örneği olarak algılandığı saptansa da, alanın kentsel bellekteki yerinin korunmasında büyük eksiklikleri olduğu kanaatine varılmıştır.
| Anahtar Kelimeler : Sanayi mirası, kentsel dönüşüm, kentsel bellek, kentsel yaşam kalitesi, Bakü, Siyah Şehir |