Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Meltem DOĞAN
Danışman: Gonca Çakmak
Özet:
Vücuda alınması ile bağışıklık sistemini uyararak ateş yükselmesine sebep olan pirojenler, bakteriler (gram negatif ve gram pozitif), hücre, virüs, mantar, plastik, adjuvan, küf, hücre, protein, doku, gen kaynaklı tedavi ürünleri, hava ve üretim kaynaklı olabilmektedir. Aşı, antiserum, kan ürünleri gibi biyolojik ürünler kullanıma girmeden önce pirojenite testinden geçmek zorundadır. Son gelişmelerle, vücut içi kullanılan tıbbi cihazlarda da pirojenite testleri zorunlu hale gelmiştir. Günümüze kadar in vivo tavşan pirojenite testi (RPT), bütün regülasyon otoriteleri tarafından pirojen tayininde geçerli yöntem olarak kullanılmış hala da kullanılmaktadır. Ancak, bu yöntem endotoksin kaynaklı pirojenleri RPT belirleyememektedir. Ayrıca, deney hayvanları ile ilgili 3R kuralı olan yerine koyma (Replacement), azaltma (Reduction) ve iyileştirme (Refinement) ile şekillenen test yaklaşımlarının kullanımı regülasyon otoriteleri için öncelikli olmuştur. Pirojen tayininde Monosit Aktivasyon Testi (MAT), deney hayvansız bir alternatif yöntem olarak valide edilmiştir. Test, Avrupa İlaç Otoritesi (EMA) ve Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Otoritesi (FDA) rehberlerine ve farmakopelere girmiştir. Hollanda, Almanya, İngiltere, İtalya, İsviçre gibi Avrupa Ülkelerinin bazılarında ve ABD, Rusya, Çin, Hindistan, Brezilya’da da kullanımı kabul edilmektedir. MAT ülkemizde izlenen kılavuz ve farmakopelerde de yer almaktadır. Ancak, Avrupa regülasyonlarını izleyen ülkemiz sağlık otoriteleri, biyolojik ürünlerde pirojen tayini için in vivo testleri kullanmaya devam etmektedir. Çalışmamıza, endotoksin kaynaklı pirojenleri de belirleyebilen MAT’ı, apirojen olarak piyasada bulunan biyolojik ürünleri temsil eden aşı, antiserum, biyobenzer örnek ve bir tıbbi cihaz olan vajinal ovül için ülkemizde ilk kez uygulanmıştır. Sonuçlarımıza göre, çalışılan piyasadaki ürünlerin MAT ile apirojen olduğu onaylanmıştır. Ancak apirojen olduğu bilgisi ile kullanımda olan vajinal ovülde endotoksin kaynaklı pirojen varlığı MAT ile saptanmıştır. Pirojen tayininde in vivo olarak kullanılan RPT’nin deney hayvanı kullanımına bağlı maliyeti (deney hayvanı gerekliliği, beslenme, barınma, sağlık kontrolleri, veteriner hekim zorunluluğu vb.), test hata payının yüksek olması, test tekrarlarında yeniden hayvan kullanımı gerekliliği, test için ayrılan zaman ve emeğin yoğun olması ve endotoksin kaynaklı pirojenleri belirleyememesi gibi durumlar söz konusudur. Araştırmamız, güncel bir başlıkta ilk kullanım özelliği taşımaktadır. Etkili ve seçici olduğu gösterilen MAT’nin, ülkemizde de kullanımına başlanması önerilmektedir. Araştırıcıların, MAT’yi ülkemizde de yerli olarak üretmek ile ilgili de hedefleri bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler : Alternatif test, In vitro test, LAL, MAT, Pirojenite