İngilizceyi Yabancı Dil Olarak Öğreten Öğretmenlerin Eylemsel Yeterliklerinin Dil Fonksiyonları Yoluyla Geliştirilmesi: Sürekli Mesleki Gelişim İçin Önerilen Bir Yansıtıcı Model


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yabancı Diller Eğitimi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: İngilizce

Öğrenci: HANDE ÇETİN

Danışman: Cemal Çakır

Özet:

Bu çalışmanın amacı, İngilizce öğretmenlerinin eylemsel yeterlik açısından mevcut durumlarını ve eylemsel yeterlik konusunda bir Sürekli Mesleki Gelişim (SMG) eğitimine olan ihtiyaçlarını incelemek ve yansıtıcı bir SMG eğitiminde iletişimsel dil işlevleri (söz edimleri) aracılığıyla eylemsel yeterliklerini geliştirmektir. Bu çalışmada, alanyazında yoğunca çalışılmış oldukları için dört söz edimine odaklanılmıştır: özür dileme, rica etme, önerme ve reddetme. Mevcut çalışmada, araştırma yöntemi olarak karma yöntemi ve araştırma deseni olarak eşdeğer zaman serisi deseni benimsenmiştir. Araştırma, hem betimsel hem de deneysel istatistikleri sunmayı amaçladığından, Türkiye'nin farklı illerindeki devlet okullarında farklı seviyelerde (ilkokul, ortaokul, lise) görev yapan 190 İngilizce öğretmeninden veri toplanmıştır. Ayrıca, Ankara'daki devlet okullarında farklı seviyelerde (ilkokul, ortaokul, lise) ders veren 32 İngilizce öğretmeninden de veri toplanmıştır. 190 İngilizce öğretmeninden oluşan birinci örneklem grubundan elde edilen veriler, eylemsel yeterlik açısından mevcut durumu ortaya koymak için araştırmanın betimsel bölümü için kullanılmıştır. Araştırmanın deneysel bölümü olan ikinci kısım için, yansıtıcı SMG eğitiminin etkisini bulmak için, 32 İngilizce öğretmeninden oluşan ikinci

vi ii

örneklem grubundan toplanan verileri kullanılmıştır. Veriler birden fazla veri toplama aracıyla toplanmıştır. Ana veri toplama aracı altı farklı bölümden oluşmaktadır: Bölüm 1: BioData, Bölüm 2: Eylemsel yeterliliğin öz değerlendirmesi, Bölüm 3: Farkındalık anketi, Bölüm 4: Aktivite değerlendirmesi, Bölüm 5: Söylem tamamlama testi ve Bölüm 6: Öz-yansıtma. Bu veri toplama aracı, betimsel istatistikler için 190 İngilizce öğretmeninden oluşan pilot gruba uygulanmışştır. Pilot uygulama grubundan elde edilen veriler ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum değerler üzerinden betimsel olarak analiz edilmiş ve güvenirlik analizi için kullanılmıştır. Araştırmanın deneysel kısmında, müdahalenin etkisini görmek için aynı veri toplama aracı, 32 İngilizce öğretmeninden oluşan deney grubuna ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Ek olarak, eğitimin her oturumundan sonra yazılı bir protokol uygulanmıştır. Yazılı protokol üç bölümden oluşmaktadır: Bölüm 1: Yansıtma üzerine altı ifadeden oluşan yazılı protokol yansıtması, Bölüm 2: Katılımcıların eğitimde izlenen her adım üzerine derinlemesine düşündükleri müdahale adımlarına ilişkin yansıtma ve Bölüm 3: katılımcıların genel olarak eğitim gününü genel olarak değerlendirdikleri, eğitimin etkili buldukları noktalarını ve eğitimin daha etkili olması için neler yapılabileceği hakkındaki yorumlarını paylaştıkları günün kazancı bölümü. Ana veri toplama aracı altı bölümden oluştuğu için her bölümün analizi ayrı ayrı yürütülmüştür. Ana veri toplama aracının tüm bölümlerinin bulguları son test lehine anlamlı bir farklılık göstermiştir. Ancak, yazılı protokol yansıtmasını Friedman Testi ile analiz ettiğimizde, üç ölçüm arasında önemli bir fark bulunmamıştır ve bunun nedeni olarak ölçümler arasındaki sınırlı zaman aralığı sonucuna varılmıştır. Nitel veriler, içerik analizi ile çözümlenmiş ve örnekler sunulmuştur. Bulgular, tüm eğitim oturumlarında katılımcılarla sınıf içinde ve dışında yapılan etkileşimler, tartışmalar sırasında tutulan araştırmacı günlüğü aracılığıyla toplanan verilerle desteklenmiştir. Özetle; sonuçların, önerilen yansıtıcı modelin İngilizce öğretmenlerinin eylemsel yeterlik hakkındaki görüşleri, farkındalıkları, bilgileri ve belirli söz edimlerini üretmeleri üzerinde önemli bir olumlu etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Ayrıca, yansıtıcı SMG modelinin oluşturulmasını sağlayan eğitimin yansıtıcı aşamaları sayesinde, yansıtıcı SMG eğitiminin İngilizce öğretmenlerinin yansıtma becerileri üzerinde de önemli derecede olumlu bir etki gösterdiği görülmüştür.

Anahtar kelimeler : Sürekli mesleki gelişim, eylemsel yeterlik, edimbilim, söz eylemi