Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2008
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HAKAN KAVAK
Danışman: ÇETİN ELMAS
Özet:Dünyada, özellikle 1980'lerde ortaya çıkan elektrik piyasası düzenlemeleri sürecinin sonucunda, elektrik piyasası işleyişi standart bir formata ulaştırılamamış ve her ülkede farklı özellikler sergiler hale gelmiştir. AB direktifleri doğrultusunda hareket etmesi gereken AB üyesi ülkelerde, ekonomik gelişim süreçlerine ve kendi enerji kaynaklarına uygun olarak özgün ve farklı elektrik piyasası işleyiş modelleri kullanılmaktadır. Birliğin elektrik piyasası işleyişinin temellerini oluşturmak amacıyla benimsediği kriterler ve direktifler olmasına karşın, uygulamada ulus devletlerin stratejik ve ekonomik çıkarlarının ağır bastığı ve her ülkenin kendi elektrik piyasası uygulamalarını oluşturduğu gözlenmiştir. ABD'de farklı eyaletlerde bile birbirinden farklı uygulamalar göze çarpmaktadır. Bu farklılıkların nedenleri;ülkelerin gelişmişlik ve elektrik piyasası serbestîsi düzeyleri, sanayileşme serüvenleri, farklı sosyal algıları ve stratejik kaygıları olarak sıralanabilir. Üstelik en serbestleşmiş piyasalarda bile piyasa gözlemcisi ve denetimci sıfatıyla devletin rolü hâlâ sürmekte ve hatta artmaktadır. Türkiye ise, bir yandan hızlı ekonomik gelişme ve sosyal değişim nedeniyle artan elektrik talebini karşılamaya çalışır, diğer taraftan Dünya Bankası ve IMF tavsiyeleri ve AB uyum süreciyle devletçi elektrik piyasasından serbest elektrik piyasasına geçerken, çok hızlı bir dönüşümü beraberinde yaşamıştır. Özellikle 2001 yılında AB direktifleri baz alınarak çıkarılan 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile temel yasal düzenleme gerçekleştirilmiş, bağımsız otorite olarak EPDK tesis edilmiş ve ikincil mevzuat zamanla tamamlanmıştır. Her ne kadar serbestleşme süreciyle enerji yatırımlarında kamu yükünün hafifletilmesi gibi olumlu sonuçlar alınsa da, arz güvenliğinin kırılganlaşması, enerji kaynaklarında dışa bağımlılığın artması, spot elektrik piyasasında fahiş fiyatların oluşması, uzun vadeli stratejik hedeflerin ortaya konulamaması gibi pek çok olumsuzluk da yaşanmaktadır. Başka ülkelerin deneyimlerini dikkate alarak yeni ortaya çıkan serbest elektrik piyasasına temel evrensel standartları uygulamanın bir gereklilik olduğu gayet açıktır. Ancak dünyada başarılı tek bir model bulunmadığının da farkında olmak gerekmektedir. Mevcut elektrik piyasası işleyiş modelinin, sayılan bu ilkeler çerçevesinde revize edilmesi kaçınılmaz olmuştur. Bu çalışmada yeniden yapılandırma süreci ele alınmış ve önümüzdeki dönem için bazı öneriler sunulmuştur.