Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Öğrenci: MEHMET BERKAY ÖZÜNLÜ
Danışman: GALİP YÜKSEL
Özet:Bu araştırmada 0-15 yaş arasında ebeveynleri boşanmış veya anne ya da babasından birini kaybetmiş 18-40 yaş arasındaki bireylerde aşkınlığın iyi oluşu yordamasında kendini toparlama gücünün aracı etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında iki farklı çalışma yürütülmüş ve toplamda 1636 kişiden veri toplanmıştır. İlk çalışmada bireylerin aşkınlık düzeylerini belirleyebilmek amacıyla şükran, mizah, umut, estetik ve mükemmelliğin takdiri ve maneviyat alt boyutlarından oluşan bir Aşkınlık Ölçeği geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma kapsamında 1032 kişiden veri toplanmıştır. Bu çalışmada verilerin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu ve Beck Depresyon Envanteri kullanılmıştır. Yapılan geçerlik ve güvenirlik çalışmaları beş alt boyut ve 20 maddeden oluşan Aşkınlık Ölçeği'nin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu ortaya koymuştur. İkinci çalışmada ise ebeveyn yoksunluğu yaşayan bireylerde aşkınlığın iyi oluşu yordamasında kendini toparlama gücünün aracılık rolü incelenmiştir. Bu çalışma kapsamında 604 kişiden veri toplanmıştır. Bu çalışmada veri toplama araçları olarak Kişisel Bilgi Formu, Aşkınlık Ölçeği, Kendini Toparlama Gücü Ölçeği-Kısa Formu ve PERMA Çok Boyutlu İyi Oluş Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma bulguları aşkınlığın iyi oluşu yordamasında kendini toparlama gücünün kısmi aracılık rolü üstlendiğini ortaya koymuştur. Ayrıca aşkınlığın alt boyutları olan şükran, mizah, umut, estetik ve mükemmelliğin takdiri ve maneviyatın da iyi oluş toplam ve alt boyut puanlarını yordama gücü incelenmiştir. Bulgular iyi oluş toplam ve alt boyut puanlarının yordanmasında anlamlı bulunan aşkınlık alt boyutlarının farklılık gösterdiği görülmüştür. İkinci çalışma kapsamında bireylerin aşkınlık, kendini toparlama gücü ve iyi oluş düzeylerinin, cinsiyete, yaşa, risk faktörüne, risk faktörüne maruz kalınan yaşa göre farklılaşıp farklılaşmadığı da incelenmiştir. Sonuçlar genç yetişkinlik dönemindeki bireylerin aşkınlık, kendini toparlama gücü ve iyi oluş puanlarının yetişkinliğe geçiş dönemindeki bireylerden daha yüksek olduğu, ebeveynleri boşanmış bireylerin aşkınlık ve iyi oluş puanlarının ebeveyn kaybı yaşayan bireylerden daha düşük olduğu bulunmuştur. Aşkınlık, kendini toparlama gücü ve iyi oluş puanlarının cinsiyete ve risk faktörüne maruz kalınan yaşa göre farklılaşmadığı da araştırmanın diğer bir bulgusudur. Araştırma sonuçları ilgili alanyazın dikkate alınarak tartışılmış ve araştırma kapsamında elde edilen bulgular doğrultusunda geleceğe yönelik öneriler sunulmuştur.