Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Öğrenci: ABDULLAH YILDIZ
Danışman: MEHMET ŞAHİNGÖZ
Özet:Bu çalışmada, tarih öğretmenlerinin tarih anlayışları, öğretim stilleri, öğretmenlerin tarih anlayışlarını etkileyen yaşantıları ve öğretmenlerin tarih anlayışlarının öğrencilerin fikirleri üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Çalışmanın amacı, tarih öğretmeni tipleri ile sınıfa yansıyan tarih anlayışı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesidir. Bu araştırmada nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karışık yöntemden (mixed method) yararlanılmıştır. Bu çalışma iki ayrı bölüm halinde yürütülmüştür. İlk olarak, Tarih Öğretmenlerinin Tarih Öğretmeni Tiplerine İlişkin Görüşleri Ölçeği kullanılarak öğretmenlerin tarih öğretmeni tiplerine ilişkin görüşleri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında, beş tarih öğretmeni tipinin her birini temsil eden ikişer öğretmen ve bu öğretmenlerin ikişer öğrencisiyle görüşme yapılmıştır. Araştırmanın nicel boyutu tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Bu aşamada kullanılmak üzere, Evans'ın (1994) araştırmasına dayanarak Tarih Öğretmenlerinin Tarih Öğretmeni Tiplerine İlişkin Görüşleri Ölçeği geliştirilmiştir. Uzman görüşleri alınarak araştırmacı tarafından geliştirilen bu ölçeğin 80 öğretmenle pilot uygulaması yapılarak ölçme aracına son hâli verilmiştir. 239 tarih öğretmenine uygulanan ölçme aracından elde edilen veriler SPSS 15.0 paket programında yüzde, frekans, aritmetik ortalama ile tek yönlü varyans analizi (ANOVA) testi yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın nitel boyutunda tarih öğretmenlerinin tarihin ne olduğuna ilişkin görüşlerini, bilgi birikimlerinde etkili olan yaşantılarını, tarih eğitiminin amaçlarına yönelik hangi görüşlere sahip olduklarını, tarih derslerindeki öğretim stilleri, tarihteki modeller ve tarihsel genellemeler konusundaki görüşlerini belirlemek amacıyla görüşme yöntemine başvurulmuştur. Tarih öğretmenleri ve onların öğrencileriyle yapılan görüşmelerden elde edilen veriler betimsel analiz yoluyla incelenmiştir. Bulgulara göre, tarih öğretmeni tiplerine ilişkin betimsel veriler incelendiğinde en büyük grubu Eklektikler (%34,3) oluştururken en küçük grubu ise Kozmikler (%2,1) oluşturmaktadır. Bu çalışmada yer alan tarih öğretmenlerinin yaklaşık üçte birinin Eklektik, yaklaşık üçte birinin Rölativist-Reformcu ve yaklaşık üçte birinin ise Bilimsel Tarihçi tarih öğretmeni tipinin özelliklerini taşıdıkları söylenebilir. Beş tarih öğretmeni tipini temsil eden öğretmenlerin öğrencileriyle yapılan görüşmelerde öğrencilerin genel olarak tarihin ne olduğu, tarihi öğretme amacı ve tarih dersindeki öğretim stilleri konusunda öğretmenlerinin görüşlerini yansıttıkları görülmüştür. Tarih derslerindeki öğretim stili ile ilgili olarak öğrencilerin görüşleri incelendiğinde tarih öğretmenlerinin öğrenci merkezli öğretim anlayışından uzak oldukları görülmektedir. Bu bulgular ışığında tarih öğretmenlerinin yetiştirilmesine, tarih öğretmenlerinin bireysel gelişimlerine, okullarda tarih öğretimine ileride yapılabilecek araştırmalara ilişkin öneriler sunulmuştur.