Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, HEMŞİRELİK ANA BİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HANDAN TERZİ
Danışman: Yeter Kitiş
Özet:
Bu sistematik derleme çalışması toplumda yaşayan yetişkin bireylere hemşireler tarafından yapılan
sigara bıraktırma müdahalelerinin etkinliğini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Literatür taraması,
PUBMED, Ovid-MEDLİNE, Cochrane Library, Akademik Search Complete, Scopus, CINAHL, PsycINFO,
CENTRAL, EBSCO, WoS, ProQuest, YÖKTez, ULAKBİM ve Türkiye Atıf Dizini veri tabanlarında
gerçekleştirilmiştir. Literatür taramasında Türkiye Bilim Terimleri Sözlüğü ve MesH’e uygun seçilen
“yetişkin, orta yaşlı, girişim, müdahale, program, sigara, tütün, bırakma, kontrol, hemşire, bakım,
eğitim, danışmanlık, farmakolojik olmayan, toplum temelli” anahtar kelimelerinin çeşitli Türkçe ve
İngilizce kombinasyonları kullanılmıştır. Çalışmaya 1 Ocak 2008-31 Aralık 2017 tarihleri arasında
yayınlanmış randomize ve non-randomize kontrollü araştırma desenlerindeki makaleler dahil
edilmiştir. Tarama sonucunda 796 makaleye ulaşılmıştır. Başlık, özet ve tam metin elemesinden
sonra kalan çalışmaların dahil edilme kriterlerine uygunluğu değerlendirilmiştir. Kalan makaleler
(n=5) kalite açısından değerlendirilmiş, güçlü kalitede olan randomize kontrollü araştırma
makaleleri (n=3) bu derleme kapsamına alınmıştır. Hemşirelerin toplumda yaşayan yetişkin
bireylere sigara bıraktırmada yoğun davranışsal destek, telefonla kısa-danışmanlık ve mobil sigara
bıraktırma girişimlerini kullandıkları belirlenmiştir. Girişimlerin izlem aralıklarının bir-12 ay arasında
değiştiği saptanmıştır. Dahil edilen çalışmalarda yapılan girişimlerin sigarayı bırakma hızında ve
bireylerde sigara kullanma alışkanlığı ile ilgili bilgi, inanç ve tutum üzerinde etkili olduğu
belirlenmiştir Bu girişimlerin sigaraya yeniden başlamama hızı üzerindeki etkisine yönelik sonuç
elde edilememiştir. Sonuç olarak, hemşireler tarafından uygulanan farmakolojik olmayan sigara
bıraktırma girişimlerinin etkinliğini değerlendiren çalışmaların sayısının az olması ve yapılan
girişimlerin sürelerinin farklı olması, bu girişimlerin sigara bıraktırmadaki etkinliğini değerlendirmek
için yeterli olmamıştır. Bu konuda daha fazla randomize kontrollü çalışma yapılması ve çalışmaların
uluslararası rehberlere uygun olarak raporlanması önerilir. PROSPERO veri tabanı kayıt no:
Anahtar Kelimeler : Halk sağlığı hemşireliği, koruyucu bakım, sigara bıraktırma,
toplum, yetişkin