Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ayşe Esra TAPCI
Danışman: Aysu Duyan Çamurdan
Özet:
Çocuk Sağlığı izlemi, temel sağlık hizmetlerinin en önemlisidir. Çocuk sağlığı izlemi sadece herhangi bir sağlık sorunu olmayan, tamamen sağlıklı çocukları değil aynı zamanda zihinsel, bedensel, görme, işitme engelli, otizm gibi özel gereksinimi olan çocukları da kapsamalıdır. Otizm spektrum bozukluğu (OSB), sosyal ve iletişim kısıtlılığı, tekrarlayıcı davranışlarla karakterize bir nörogelişimsel bozukluktur. Ancak otizm tanılı özel gereksinimi olan bir çocukla yaşamak aile üyelerini sosyal, psikolojik ve ekonomik açılardan etkileyebilen bir durumdur. Otizmli çocuk sahibi aileler çocuk sağlığı izlem konularından olan büyüme, gelişme, beslenme, bağışıklama, vitamin, mineral eksiklikleri açısından takibe daha çok ihtiyaç duyabilirler. Bu çalışmada özel gereksinimi olan otizm tanılı çocukların “çocuk sağlığı izlem” durumlarının değerlendirilmesini amaçladık. Tanımlayıcı-kesitsel tipte planlanan bu araştırma Ocak-Mart 2024 tarihleri arasında Gazi Üniversitesi Otizm ve Gelişimsel Bozukluklar Uygulama ve Araştırma Merkezi (GEBAM) ‘nde kayıtlı, otizm tanılı olan 18 ay-18 yaş çocukların ailelerinden çalışmaya katılmayı kabul eden ailelere anket uygulayarak yapılmıştır. Çalışmaya dahil edilen toplam 79 çocuğun %22.8’i (n=18) kız iken %77,2’si (n=61) erkektir. Çocukların 69’unun (%87,3) ek hastalığı yoktu ve OSB semptomları için psikiyatrik ilaç kullanan çocuk sayısı 58 (%73,4) olarak saptandı. Ebeveynlerin % 12,7’sinin (n=10) otizm semptomlarına yönelik özel diyet uyguladığı, diyet uygulayanların sadece 2 tanesinin (%20) doktor önerisiyle diyete başladığı, çocukların %93,7’sinin (n=74) çocuk sağlığı izlemine düzenli gittiği, ve tüm hastaların %65,5’unun (n=52) izlemine aile hekiminde devam ettiği öğrenildi. Ulusal çocukluk çağı aşılama takvimindeki aşılara karşı aile tutumu değerlendirildiğinde; ailelerin %77,2’si (n=61) ulusal aşı takvimindeki aşılarını yaptırdığını, %13,9’u (n=11) çocuklarının otizm tanısı aldıktan sonra aşılarını yaptırmadığını, %6,3’ü (n=5) aşılarını yaptırdığını ama yaptırmaktan ötürü pişman olduğunu, %2,5’u (n=2) ise 4 ve/veya 13 yaş aşılarını çocukları çok hareketli olduğu için yaptıramadığını ifade etmiştir. Kendisinden küçük kardeşi olan 30 tane çocuğun kardeş aşılama durumları sorgulandığında; ebeveynlerin %73,3’ü (n=22) otizm tanılı çocuklarından sonra doğan çocuklarının aşılarını yaptırdığını, %23,4’ü (n=7) aşılarını yaptırmadığını/yaptırmayacağını ve 1 tane ebeveyn (%3,3) otizm tanılı çocuklarının kardeşine aşı yaptırmış olmaktan ötürü pişmanlık duyduğunu ifade etmiştir. Aşılama konusunda çekincelerin, beslenme problemlerinin olabileceğini düşündüğümüz otizmli çocukların, düzenli aralıklarla çocuk sağlığı izlem vizitlerinin yapılması önem arz etmektedir. Çocuk sağlığı izleminin sadece herhangi bir sağlık sorunu olmayan, tamamen sağlıklı çocukları değil aynı zamanda zihinsel, bedensel, görme, işitme engeli ve otizmi olan çocukları yani özel gereksinimi olan çocukları da kapsadığı unutulmamalıdır.
Anahtar Kelimeler : Otizm spektrum bozuklukları, Çocuk sağlığı izlemi, Aşılar