Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Matematik Ve Fen Bilimleri Eğitimi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ESRA SELCEN YAKICI TOPBAŞ
Danışman: Ziya Argün
Özet:
ÖZ
Bu çalışmanın amacı polinom kavramı ile ilgili ortaöğretim matematik öğretmen
adaylarına sunulan bazı deneyim fırsatları aracılığıyla öğrenci düşünmelerine, öğrenme ve
öğretme sürecine dair farkındalıklarının incelenmesidir. Bu fırsatlar; polinom kavramı ile
ilgili öğretmen adaylarına sunulan video-kaydı incelemeleri, sınıf içi öğretime ait
senaryoları incelemeleri ve öğretmenlik uygulaması dersi sürecindeki deneyimlerdir.
Araştırma 2016-2017 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde 14 hafta boyunca
gerçekleşmiştir. Araştırma, amacı doğrultusunda öğretmen adaylarının her bir deneyim
fırsatı sürecindeki farkındalıklarının derinlemesine incelenmesi adına nitel araştırma
metotlarından durum çalışması olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın durumlarını ve
katılımcılarını Ankara ilindeki bir devlet üniversitesinde öğrenim gören dört lise matematik
öğretmen adayı oluşturmaktadır. Katılımcılar belli kriterler göz önünde buldurularak, ölçüt
örnekleme yöntemine göre ve gönüllük esas alınarak belirlenmiştir. Araştırmanın verileri,
her bir deneyim fırsatı sürecinde bireysel ya da grup görüşmelerinin video kayıtları, ses
kayıtları, öğretmen adaylarının araştırma boyunca deneyim fırsatları süreçlerine dair
deneyimlerini paylaştıkları günlükler ve öğretmen adaylarının sınıf içi uygulamaları
sürecinin video kaydının yanı sıra araştırmacının gözlem notları aracılığıyla toplanmıştır.
Öğretmen adaylarının farkındalıklarının dikkat etme ve karşılık vermeye karar verme
bileşenlerine ait veriler içerik analizi, yorumlama bileşenine ait veriler ise betimsel analiz
(literatürde bulunan temalar çalışmaya uyarlanarak) yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmada
elde edilen bulgulara göre öğretmen adaylarının her bir deneyim fırsatı sürecindeki
farkındalıkları, öğrencilerin matematiksel düşünmeleri, öğretmenin pedagojik yaklaşımı,
kavramın matematiksel yapısı ve öğretimi bağlamındaki yapısı şeklinde üç ana başlıkla
kategorilendirilmiştir. Öğretmen adaylarının yorumlama yaklaşımlarının; dikkat ettikleri
birim fikirlere, dikkat ettikleri birim fikirlere dair deneyimlerine, donanım ve genel
tecrübelerine göre şekillendiği tespit edilmiştir. Ayrıca, çalışmada “karşılık verme” ve
“karşılık vermeye karar verme” bileşenlerine ait bulguların adayların özellikle öğrencilerin
matematiksel düşünmeleri ve öğretmenin öğrencilere verdiği karşılıklara dikkat ettiği
7
durumlardan elde edildiği görülmektedir. Öğretmen adaylarının sınıf içi uygulamalarında
öğrencilerin düşünmesini sorgulayıcı şekilde karşılık vereceğine dair bulgulara ulaşılmıştır.
Araştırmada ilk önce sunulan gerçek sınıf içi ders videosunun adayların öğrencilerin
polinom kavramı üzerine matematiksel düşünmelerini detaylı incelemeleri üzerine bir
yönerge niteliğinde olduğu ve diğer deneyim fırsatlarında da dikkat ettikleri durumları
tetiklediği düşünülmektedir. Adayların farkındalıklarının bu deneyim fırsatları süreçlerine,
alan bilgilerine ve bu süreçlerdeki psikolojik durumlarına göre farklılık gösterdiği, ancak
çalışmanın uzun soluklu olması nedeniyle adayların farkındalık eğilimlerine (matematiksel
düşünme, matematiksel dil kullanımı, öğretmenin pedagojik yaklaşımı, vb.) dair de genel
bir izlenim edinilmiştir.