Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SADETTİN GÜNDÜZ
Danışman: KÜBRA ÇAMUR
Özet:Plansız arazinin kentsel arsa haline gelmesi için geçirdiği evrelerde toplumun farklı kesimlerinin etki ve katkıları önemli rol oynamakta ve bu katkılarla arazi arsaya dönüşmekte, bu dönüşüm sırasında piyasa değeri artmaktadır. Arazinin kentsel arsaya dönüşümünde ve yeniden dağıtım sürecinde, ülkemizde geçerli olan sadece ‘alan eşdeğerliği yönteminin’ uygulanması sorunlara yol açmaktadır. Artan kamusal değerlerin paylaşımındaki haksızlıklar ve adaletsizlikler hukuksal hak arayışlarının büyük boyutlara ulaşmasına ve toplum tarafından oluşturulan ortak değerin bölüşümünde adaletsizliklere yol açmaktadır. Kentsel arsa mülkiyeti kaynaklı haklar, toplumun oluşturduğu kamusal değerlere eşitsiz ve adil olmayan içeriklerde el koyma niteliğinden arındırılmalıdır. Planlamayla artan bu değerin kamu ile mülk sahibi arasında hakça bölüşüm yollarının bulunması, ‘artan değerin yaşam kalitesinin mekânsal içeriğine de yansıması’ gerekmektedir. Bu nedenle bu tez çalışması ile arazi ve arsa düzenleme sistemine hakçalık/eşdeğerlilik kavramı ile birlikte yaşam kalitesi temelinde yeni bir model önerisi getirilmiştir. Çalışma kapsamında öncelikle hakların yeniden dağıtımı, hakçalık/eşdeğerlilik kavramı ve kentsel yaşam kalitesi kavramlarının literatür analizi yapılmış ve modelle ilişkisi kurulmuştur. Arazinin kentsel arsaya dönüşüm sürecinde dünyada örnek oluşturan ülkelerin uygulamaları ve deneyimleri incelenmiş ve toplumun tamamının katkılarıyla artan değerin mülk sahibi ve kamu arasında paylaşım süreçleri araştırılmıştır. Sonraki aşamada ülkemizde uygulanan arazi ve arsa düzenleme mevzuatının uygulamada neden olduğu sorunların tespiti yapılmıştır. Tez çalışmasının ürünü olarak ‘planlama ile artan değerin kamu ve mülk sahibi arasında hakça paylaşımını sağlayacak hakçalık/eşdeğerlilik kavramlarına dayanan öneri arazi ve arsa düzenleme modeli’ kurgulanmıştır. Önerilen arazi ve arsa düzenleme modelinin uygulanabilirliği, geliştirilen yeni yazılım desteği ile arazide test edilmiştir. Elde edilen bulgular ‘planla kazanılan yapılaşma hakkı kadar ortak (sosyal) alanların mülkiyetten bırakılması anlayışı’ gereğini ortaya çıkarmıştır. Kurgulanan arazi ve arsa düzenleme modeli arazilerin kentsel arsaya dönüşümünde olduğu kadar, planlı alanların sorunlarının çözümünde ve kentsel dönüşüm süreçlerinde ortaya çıkacak sorunlara çözüm oluşturma potansiyeline sahiptir.