Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ozan GÜR
Danışman: Selda Başar
Özet:
Bu çalışmanın amacı total diz artroplastisi (TDA) uygulanan hastalarda sanal gerçeklik uygulamasının ağrı, kinezyofobi ve fonksiyon üzerine etkisini araştırmaktır. Çalışmada TDA uygulanmış 21 kadın hasta egzersiz (n=11) ve sanal gerçeklik (n=10) grubu olarak iki gruba ayrıldı. Egzersiz grubuna eklem hareket açıklığını ve kas kuvvetini artırmaya yönelik ev egzersiz programı ve TDA sonrası yürüme, merdiven inip çıkma ve opere edilen alt ekstremitenin pozisyonlanmasını içeren eğitim verildi. Sanal gerçeklik grubuna ise egzersiz grubunda yapılan uygulamalara ek olarak sürükleyici tipte sanal gerçeklik uygulaması yaptırıldı. TDA sonrası birinci gün ilk değerlendirmeler yapıldıktan sonra dördüncü hafta yapılacak değerlendirmeye kadar hastalardan tedavileri haftada iki gün, günde iki defa uygulamaları istendi. Çalışma kapsamında hastalara TDA sonrası birinci gün ve dördüncü haftada ağrı (istirahat, gece, fonksiyonel testler), kinezyofobi (Tampa Kinezyofobi Ölçeği), ağrı katastrofisi (Ağrı Felaketleştirme Ölçeği), ödem (femoral kondil ve femoral kondil 10 cm üstü), diz eklem hareket açıklığı (aktif-pasif diz fleksiyon ve ekstensiyon), fonksiyon (5 tekrarlı oturup kalkma testi (5TOKT), zamanlı kalk ve yürü testi (ZKYT), merdiven inip çıkma testi (MİÇT), Western Ontario ve McMaster Üniversiteleri Osteoartrit İndeksi (WOMAC)) ve yaşam kalitesi (Kısa Form 36 (KF-36)) değerlendirmeleri yapıldı. Opere edilen dizdeki ağrı şiddetlerinde, aktif-pasif fleksiyon ve aktif ekstensiyon açılarında, opere edilmeyen dizde fonksiyonel testler sırasındaki ağrı şiddetlerinde tedavi sonrasında tedavi öncesine göre her iki grupta istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu görüldü (p<0,05). Opere edilmeyen dizde aktif diz fleksiyonunda sadece egzersiz grubunda, aktif diz ekstensiyonunda ise sadece sanal gerçeklik grubunda tedavi öncesi ve sonrası arasında fark olduğu bulundu. Kinezyofobi, ağrı katasrofisi, ödem, fonksiyon ve yaşam kalitesi parametrelerinde de grupların tedavi sonrası değerleri tedavi öncesine göre anlamlı şekilde daha iyi bulundu (p<0,05). Gruplar arası sonuçlar incelendiğinde opere edilen dizde 5TOKT sırasındaki ağrı şiddetinde egzersiz grubu lehine, istirahat, gece ve ZKYT sırasındaki ağrı şiddetlerinde ve aktif diz fleksiyonunda sanal gerçeklik grubu lehine kuvvetli düzeyde etki büyüklüğü ve istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edildi (p<0,05). Opere edilmeyen dizde yapılan değerlendirmelerde ise gruplar arasında anlamlı farka rastlanmadı (p>0,05). TDA sonrası egzersize ek olarak sanal gerçeklik uygulamanın ağrı, kinezyofobi, ağrı katastrofisi, ZKYT ve MİÇT de yalnız egzersiz uygulamasına üstünlük sağladığı aynı zamanda kuvvetli düzeyde etki büyüklüğüne sahip olduğu tespit edildi (p<0,05). TDA sonrası erken dönemde ağrı, kinezyofobi ve fonksiyonu iyileştirmede egzersize ek sanal gerçeklik uygulanmasını öneriyoruz.
Anahtar Kelimeler : Total diz artroplastisi, Sanal gerçeklik, Ağrı, Kinezyofobi, Fonksiyon