Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Öğrenci: EBRU KARATAŞ ACER
Danışman: NEZAHAT GÜÇLÜ
Özet:Bu çalışmanın amacı tüm ülke boyunca yayılan Türk devlet üniversitelerinin yapısal özelliklerini incelemek ve üniversitelerde görev yapan öğretim elamanlarının algılarına göre üniversitelerde ne tür örgütsel modellerin olduğunu ortaya çıkarmaktır. Bu çalışma aynı zamanda yeni kurumsal teori ya da diğer adıyla yeni kurumsalcılıktan yararlanarak Türk yükseköğretiminde nitelik ve nicelik, çeşitlilik ve homojenlik gibi konulara da dikkat çekmektedir. 2015 yılına kadar, Türkiye'deki toplam devlet üniversitesi sayısı 109 devlet üniversitesi, 76 vakıf üniversitesi ve 8 vakıf meslek yüksekokulu olmak üzere toplamda 193' e yükselmiştir (YÖK, 2015). 2006 yılından sonra üniversite sayısı 77'den 185'e yükselerek % 140 oranında; devlet üniversitesi sayısı ise 53'den 109'e yükselerek % 105 oranında bir artış göstermiştir. Bu hızlı yükselişle, Türk yükseköğretim sistemi nitelik ile nicelik ve çeşitlilik ile homojenleşme sorunlarını ile karşı karşıya kalmıştır. Bu çalışmada nitel ve nicel yöntemlerin birlikte kullanıldığı karma yöntem (mixed type methods) kullanılmıştır. Üniversitelerin yapısal ve sembolik özelliklerinden, akademik performans durumlarından, web-sitelerinden elde edilen nitel veriler ile devlet üniversitelerinde görülen örgütsel modelleri belirlemek için elde edilen nicel veriler birleştirilmiştir. Bu çalışmanın evrenini 1982 öncesi ve 2006 yılı sonrası kurulan 78 tane devlet üniversitesi, örneklemini ise kuruluş yılı, yaş ve coğrafi konum gibi kriterler dikkate alınarak amaçlı tabakalı örnekleme yöntemi (stratified purposeful sampling) ile seçilen toplamda 51 tane devlet üniversitesi oluşturmaktadır. Bu çalışmada kullanılan faaliyet raporları ve stratejik gelişim planları, URAP araştırma laboratuvarı (URAP, 2014) ile Webometrics verileri (CSIC, 2014) ve slogan ve misyon ifadeleri gibi nitel veriler üniversitelerin yapılarını bütüncül ve tarihsel açıdan incelemek için doküman analizi yöntemi ile toplanmıştır. Nicel veriler ise, Berger (1997) tarafından geliştirilen ve Aypay (2001) tarafından Türkçe'ye çevrilen Örgütsel Davranış Ölçeği' ile elde edilmiş ve amaçlı tabakalı örnekleme metoduyla öğretim elemanı sayısı baz alınarak seçilen 1.072 öğretim elemanına online olarak elektronik posta yoluyla uygulanmıştır. Faaliyet raporları, stratejik gelişim planları, URAP araştırma laboratuvarı (URAP, 2014) ve Webometrics verilerinden (CSIC, 2014) elde edilen nitel veriler tanımlayıcı istatistikler ve çok boyutlu ölçekleme analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Sloganlar ve misyon ifadeleri ise içerik analizi yöntemi ile önce kodlanıp daha sonra temalara ayrılarak analiz edilmiştir. Örgütsel Davranış Ölçeği ile elde edilen nicel veriler ise, geçerlilik çalışması için açımlayıcı faktör analizi ile boyutlara ayrılmış ve elde edilen boyutlara göre çok boyutlu ölçekleme, hiyerarşik kümeleme analizi ve regresyon analizi gibi istatistiksel analizler yapılmıştır. Sonuç olarak, Türk yükseköğretim sistemindeki nicelik ile nitelik konusunda üniversitelerin artan sayısına paralel olarak kalitelerinin de arttığı söylenememektedir. Aynı zamanda, çeşitlilik ve homojenleşme konusunda ise yeni açılan üniversitelerin yüksek derecede bürokratik üniversite modeli sergilemelerinden dolayı giderek eş biçimli ve benzer özellikler göstererek Türk yükseköğretim sisteminin aynılaşmasını sağladığı görülmektedir.