Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Öğrenci: MURAT YATAĞAN
Danışman: TAHİR ATICI
Özet:Öğretim Programı değişikliklerinin eğitim sistemi üzerinde yaptıkları etkiler TIMSS, PISA gibi uluslararası değerlendirme çalışmalarının sonuçlarına bakılarak tahmin edilebilir. Eğitim sisteminin temel öğelerinden olan öğretmenlerin ve öğrencilerin özellikleri ise, öğretim programlarının etkinliği hakkında anlamlı yorumlar yapmamıza olanak sağlayan değişkenlerdir. 2005 yılında kararlaştırılan ve 2006-2007 Eğitim Öğretim yılında uygulamaya konulan Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı (6-7 ve 8. Sınıflar), birçok açıdan yenilikçi bir programdır. Programın etkinliğinin değerlendirilmesi, hem Türkiye'de fen eğitimi üzerinde yaptığı etkinin belirlenebilmesine, hem de ileride geliştirilecek öğretim programları için öneriler sunmamıza olanak sağlayacaktır. Bu amaçla temelde katılımcı ülkelerin fen ve matematik öğretim programının etkinliğini ölçmeyi hedefleyen uluslararası bir uygulama olan TIMSS verileri kullanılmıştır. TIMSS verilerinin kullanılmasının bir diğer nedeni de Türkiye'nin artarda katıldığı iki TIMSS uygulamasına giren Sekizinci Sınıf öğrencilerinin, iki farklı fen öğretim programı ile eğitim almış öğrenciler olmasıdır. TIMSS 2007'ye katılan tüm sekizinci sınıf öğrencileri 2000 Fen Bilgisi Dersi Öğretim Programı ile eğitim almış öğrencilerken, TIMSS 2011'e katılanların tümü 2005 Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı ile eğitim almış öğrencilerdir. Bu araştırmanın amacı, Türkiye'nin TIMSS 2007 ve TIMSS 2011 uygulamalarında, bazı öğrenci ve öğretmen faktörlerinin değişimini ve fen başarısına etkilerini karşılaştırarak, 2005 Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı'nın etkinliği hakkında çıkarımda bulunmaktır. Araştırmada TIMSS 2007 ve TIMSS 2011 öğretmen ve öğrenci anketlerinde ortak olarak bulunan, öğretim programının etkinliği hakkında fikir verebileceği düşünülen maddeler seçilmiştir. Seçilen maddelere öğrenci ve öğretmenlerin verdiği cevapların frekansları ve verilen cevaplara göre öğrencilerin fen başarı testinden aldıkları ortalama puanlar IDB Analyzer programı kullanılarak hesaplanmıştır. Ayrıca seçilen değişkenlerin fen başarı puanına etkisini kestirebilmek için, Hiyerarşik Lineer Modelleme (HLM) analiz yöntemi kullanılmıştır. Öğretmen ve öğrenci özellikleri gruplandırılarak, her bir grup için ayrı ayrı model oluşturulmuştur. Çalışmada araştırılan öğrenci özellikleri; bilgisayar kullanma, okul, fen ve fen öğrenmeye karşı görüşler, fen ev ödevleri olmak üzere 3 grupta öğretmen özellikleri; okul ile ilgili görüşler, ders işleyişi sınırlayan etmenler, fen dersinde kullanılan metotlar, fen dersi için bilgisayar kullanımı ve sınavlarda sorulan soru çeşitleri olmak üzere 5 grupta ele alınmıştır. Araştırma sonuçlarına göre 2005 Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı, bazı yönleriyle öğrenci ve öğretmenlerde ön gördüğü değişiklikleri ortaya çıkarırken, bazı yönleriyle istendik değişiklikleri meydana getirememiştir. 2005 FTDÖP ile birlikte öğretmenlerin yaygın biçimde geleneksel (didaktik) eğitim yöntemlerini kullanmaya devam etse de, sorgulama temelli eğitim etkinliklerini uygulamanın belli oranda yaygınlaştığı görülmüştür. Ayrıca sınıfların kalabalık olmasının 2005 FTDÖP ile birlikte ders işleyişte nispeten daha az probleme yol açtığı ve özel eğitime ihtiyaç duyan öğrencilerin ders işleyişte probleme yol açma düzeyinin önemli ölçüde azaldığı gözlenmiştir. Öte yandan 2005 FTDÖP'nın, fen dersinde verilen ev ödevlerinin başarıya etkisinde olumlu bir gelişmeye yol açmadığı, öğretmenlerin, program yeni ölçme metotları önermesine rağmen, fen dersi sınavlarında hala ağırlıklı olarak alt bilişsel düzeylerdeki kazanımları ölçen ezbere dayalı sorular sormaya devam ettiği görülmüştür. 2005 FTDÖP ile birlikte okula veli desteğinin ve katılımının arttığı ve velilerin öğrenci başarısı için destek olmasından çok, okul etkinliklerine etkin olarak katılmasının fen başarısı üzerinde etkili hale geldiği görülmüştür. TIMSS 2007 ve TIMSS 2011 sonuçlarının karşılaştırılmasıyla ortaya çıkan bir başka sonuçta, öğrencilerin evde ve başka yerde bilgisayar kullanma oranlarının yükselmesine rağmen okulda bilgisayar kullanma oranlarının yükselmemiş olmasıdır. Ayrıca okul ve ev dışındaki yerlerde bilgisayar kullanmanın fen başarısını olumsuz etkiler hale geldiği görülmüştür. Okullarında fen derslerinde kullanabileceği bilgisayar olan öğretmenlerin oranı TIMSS 2011'de artmazken, bu bilgisayarlarda İnternet bağlantısı bulunma oranı artmıştır. Öğretmenlerin fen derslerinde bilgisayarı kullanımları belli oranda artmasına rağmen, bu artışın fen başarısı üzerinde olumlu bir etkisi olmadığı görülmüştür. TIMSS anketleri ile sınırlı sayıda değişken ile ilgili bilgi toplandığından dolayı için, programın aksayan yönlerinin ve aksama sebeplerinin daha ayrıntılı biçimde ortaya konulabilmesi için, çok sayıda değişkeni içeren betimsel çalışmalara ihtiyaç olduğu düşünülmektedir.