Amasya ili Gümüşhacıköy ilçesi konut mimarisinin somut ve soyut kültürel miras kapsamında mimari ve yapıcılık geleneği açısından belgelenmesi

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ebru Melis ÖZDEMİR

Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Özlem Sağıroğlu Demirci

Eş Danışman: Emine Ercan

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

UNESCO 2003 Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi’nde, kültürel mirasın korunması konusunda sadece somut unsurların değil, somut olmayan unsurların da koruma çalışmalarının içeriğinde yer alması gerektiği düşüncesi benimsenmiştir. Kültürel mirasın korunmasında, kültürel mirası aktaran ve üreten kişilere vurgu yapan sözleşmede; yapı kültürünün uygulayıcıları olan yapı ustalarının bilgi, uygulama ve anlatımları somut olmayan kültürel mirasın ilişkili olduğu alanlardan biridir. Kültürel mirasın önemli bir parçası olan geleneksel konutlar; bulunduğu bölgenin kültür ve gelenekleriyle şekillenen, yıllar içinde oluşan birikimin getirdiği teknik bilgiye dayalı olarak oluşturulan yapı kültürünün ürünleridir. Bu bağlamda geleneksel konutların; mimari özellikleri somut mimari miras kapsamında değerlendirilirken, bu özellikleri yaratan, yapım sürecini oluşturan ve yapı ustaları tarafından kuşaktan kuşağa aktarılan geleneksel yapma biçimi, ustaların sahip olduğu bilgi ve becerileri somut olmayan kültürel miras kapsamında görmek mümkündür. Somut ve somut olmayan mirası bir arada barındıran; bölgenin coğrafi koşullarının yansımasıyla şekillenen geleneksel konutlar ve konutların yapım sürecinin parçası olan, geleneksel yapma biçiminin, deneyim ve işçiliğin kuşaktan kuşağa aktarılması için en önemli bilgi kaynağı olan yapı ustaları, her iki miras değerini bütüncül olarak değerlendirmek bağlamında öneme sahiptir. Bu tez çalışması Selçuklu ve Osmanlı döneminde çıkarılan ve işletilen gümüş madeni sebebiyle önemli bir yerleşim yeri olan Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi’nde bulunan Türk, Ermeni ve Rumlara ait özgünlüğünü koruyan geleneksel konutları konu edinmektedir. Çalışmanın amacı; ilçedeki geleneksel konutların mimari özelliklerini ve konutların inşa tekniklerini yaşamı boyunca ya da yaşamının bir dönemi boyunca uygulamış olan yapı ustalarından geleneksel yapma biçimi hakkında elde edilen bilgilerle birlikte bütüncül bir yaklaşımla belgelemektir. Böylece incelenen konutlar ve ulaşılan yapı ustaları üzerinden ilçedeki inşa kültürünün somut ve somut olmayan yönleriyle belgelenmesi ve koruma çalışmaları için gelecek nesillere aktarılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler : Geleneksel konutlar, somut olmayan kültürel miras, yapı ustaları, yapım süreci