Ortaöğretim Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Ders Kitaplarında Dönüşüm: İstiklal Harbi Örneği (1960-1980


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Medine Nur KILINÇ

Danışman: NEJLA GÜNAY

Özet:

Ders kitapları öğrencilere doğrudan ulaşan önemli bir eğitim aracıdır. Sundukları bilgi öğrencilere model olur; öğrencilerin düşünce sistemini geliştirir ve onlara bilgi verir. Bununla birlikte öğrencilerin bireysel çalışmasına imkân sağlarlar. Tarih ders kitapları, yazarın fikri yapısı, dönemin sosyal ve siyasal gelişmeleri gibi birçok faktörden etkilenmektedir. Bunun yanında hâkim olan felsefi yaklaşım da tarih ders kitaplarındaki tarihsel sürecin aktarımını önemli ölçüde etkiler. Bu çalışma, Cumhuriyet döneminde 1960- 1980 yılları arasında orta öğretim kurumlarında okutulan Türkiye Cumhuriyeti Tarihi ders kitaplarını eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirilmeyi amaçlamaktadır. Çalışma, tarih, tarih felsefeleri, kavramlar ve söylemler ile birlikte önceki araştırmaların bulguları hakkında genel bir girişle başlar. Sonraki aşamada, veri toplama aracı olarak 1960-1980 yıllarında okullarda öğretilen Türkiye Cumhuriyeti Tarihi ders kitapları kullanılmıştır. Bu kitaplarda yer alan İstiklal Harbi konuları ise çalışma grubunu oluşturmaktadır. İstiklal Harbi konularındaki veriler, doküman analizi ile incelenerek konuların nitelikleri ve ifade şekli ile olan ilişkileri netleştirildi ve değerlendirildi. Ders kitaplarında dilde değişiklikler, kavram ve söylemlerin ele alınması farklı veya ortak yönleriyle analiz edilmiştir. Ek olarak, ders kitaplarındaki felsefi anlayış açıklanmıştır. Araştırmanın sonuçları bir bütün olarak ele alındığında, ders kitabının yazımında milletin özünde yer alan güveni ortaya çıkarmanın amaçlandığı tespit edilmiştir. Milli kimlik kavramı tarih yazımında yer almış, milli irade tarihin öznesi haline gelmiştir. Böylece kendilik algısı ile daha büyük şeylere ulaşma ereği bütünleşerek romantizmin siyasi ayağının tarih yazımında yer aldığı görülmüştür. Kavramlar ele alındığında, kavramlar ders kitaplarındaki romantik söylemlerle ulusal kimliği ortaya çıkarmıştır