Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HATİCE ÜNLÜ ALKAYA
Danışman: Ülker Şen
Özet:
Bu çalışma, yabancı dil olarak / yabancılara Türkçe öğretiminde özel amaçlı hazırlanmış bir çalışmadır. Araştırmanın amacı, Türkiye’ye sağlık alanında eğitim almak veya staj yapmak üzere gelen uluslararası öğrencilerle özel amaçlı Türkçe öğretimi yapmış öğreticilerin görüşlerinden hareketle sağlık Türkçesinin mevcut durumunu belirlemektir. Çalışmada nitel araştırma yaklaşımı benimsenmiş olup durum çalışması modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2019-2020 eğitim-öğretim yılında 25 farklı ülkeden Türkiye’ye sağlık alanında staj yapmaya veya eğitim almaya gelen 44 uluslararası öğrenci ile özel amaçlı Türkçe öğretiminde tecrübe sahibi 10 öğretici oluşturmaktadır. Araştırmaya Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi ile T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yurt Dışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığının sağladığı burslarla farklı üniversitelerde sağlık alanında eğitimlerine devam eden uluslararası öğrenciler; Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İbn-i Sina Hastanesi ile Gazi Hastanesinde staj yapan yabancı doktor adayları ve Hacettepe Üniversitesi TÖMER, Gazi Üniversitesi TÖMER ile Sağlık Bilimleri Üniversitesi TÖMER’de Türkçe öğrenen sağlık alanındaki uluslararası öğrenciler katılmıştır. Araştırmanın öğreticiler kısmını ise Gazi
VII
Üniversitesi TÖMER, Hacettepe Üniversitesi TÖMER, Gaziantep Üniversitesi TÖMER, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ile Yunus Emre Enstitüsünde özel amaçlı Türkçe öğretimi yapmış veya bu doğrultuda ders materyali hazırlamış öğreticiler oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin görüşlerinden hareketle elde edilen sonuçlardan bazıları şöyledir: Türkiye’ye sağlık alanında eğitim almaya veya staj yapmaya gelen uluslararası öğrencilerin büyük çoğunluğu, hem üniversite eğitimi sırasında hem de öncesinde uzmanlıklarını destekleyecek sağlık Türkçesi dersi almamaktadır. Ayrıca TÖMER’lerde aldıkları genel Türkçe kursları, uzmanlık alanları ile mesleki hayatları için yetersiz kalmaktadır. Bu gibi sebeplerden dolayı hedef kitle, lisans eğitimi süresince (özellikle ilk yıllarda) önemli düzeyde akademik başarısızlıklar yaşamaktadır. Öğrencilerin eğitim sürecinde yaşadığı sorunların başında ise sağlıkla ilgili terimleri bilmeme; ders kitaplarındaki metinlerle lisans derslerini anlayamama ve öğretim üyeleri, sınıf arkadaşları ve staj dönemindeki meslektaşlarıyla Türkçe iletişim kuramama gelmektedir. Ayrıca hedef kitle, Türkiye’deki herhangi bir hastanede staja veya göreve başladığı takdirde yaşayacağı en büyük iletişim sorununun bölgelere göre değişiklik gösteren ağızlardan kaynaklanacağını ifade etmiştir. Öğretici görüşlerinden elde edilen sonuçlardan bazıları ise şöyledir: Yabancı dil olarak / yabancılara Türkçe öğretiminde özel amaçlı Türkçe öğretimi gereklidir. Sağlık Türkçesi söz varlığı belirlenmeli ve bu doğrultuda bir sağlık Türkçesi öğretim programı hazırlanmalıdır. Araştırmaya katılan uluslararası öğrencilerin büyük çoğunluğu da sağlık Türkçesi dersinin gerekli olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca söz varlığı belirlendikten sonra sağlık Türkçesine yönelik ders ve çalışma kitabıyla sözlüğün de hazırlanması gerektiğini belirtmişlerdir. Araştırmaya katılan öğrenciler de sağlık Türkçesi sözlüğüne ihtiyaç duyduklarını ifade etmiştir. Bunlara ek olarak sağlık Türkçesinin öğretileceği sınıflar, laboratuvar ortamı gibi olmalı; ders ve çalışma kitabının yanında reçete, stetoskop, ağız ve diş sağlığı broşürü, dengeli beslenme afişi, maske, aşı kartı ve termometre gibi otantik materyallerle tıbbi alet ve maketler gibi alana özgü materyaller de öğretim sürecine dâhil edilmelidir. Simülasyon tekniğini kullanmak; konuları, gerçek vakalar üzerinden işlemek; sağlıkla ilgili konferanslara katılmak; tıp, diş hekimliği ve eczacılık fakülteleriyle T.C. Sağlık Bakanlığı, aile sağlığı merkezi ve hastane gibi kurum ve kuruluşlara geziler düzenlemek; yaratıcı drama tekniği ile doktor-hasta, hasta-hemşire ve doktor-hemşire gibi mesleki hayata yönelik diyalogların canlandırılmasını sağlamak ve öğrenci buluşmaları düzenlemek öğretim sürecini eğlenceli ve verimli hâle getirecek en önemli etkinliklerdir. Öğrencilerin ihtiyaçlarından hareketle denilebilir ki: Sağlık Türkçesine yönelik hazırlanacak bir ders kitabında mutlaka “tıbbi terminoloji, anatomi, T.C. Devleti sağlık sistemi, tıbbi alet ve cihazlar, Türk tıp tarihi” gibi konular da yer almalıdır. Araştırmanın sonunda ise tespit edilen sorunlara ilişkin öneriler sunulmuştur. Ayrıca öneri olarak Pearson’ın “Küresel İngilizce Dil Ölçeği”nde yer alan (B2 düzeyi / 59-66 aralığına yönelik) mesleki dil hedeflerine uygun etkinliklerle sağlık Türkçesi temel söz varlığı ve sağlıkla ilgili kalıplaşmış ifadelerden hareketle oluşturulmuş örnek diyaloglar da sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler : yabancılara Türkçe öğretimi, özel amaçlı dil öğretimi, sağlık Türkçesi, mesleki Türkçe