Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ZÜBEYDE TUĞÇE KORUCU
Danışman: Zafer Günendi
Özet:Fibromiyalji sendromu (FMS); kronik ağrı, uyku bozukluğu ve bilişsel bozukluk gibi spesifik klinik bulgular ile karakterize nedeni tam olarak belirlenemeyen ve kadınlarda daha yaygın gözlenen bir hastalıktır. Somatosensoriyel zamansal diskriminasyon; vücuda kısa zaman aralığıyla uygulanan iki ayrı uyarının algılanabilmesidir. STD yeteneği santral sinir sistemi yapılarının fonksiyonelliğini gerektirmektedir. Bu nedenle STD değerlendirmesi ile duyusal uyarının santral işlem süreci hakkında bilgi sağladığı düşünülmektedir. Duyusal uyarıların santral inhibisyon yeteneğinde bozuklukla giden ve santral sensitizasyon sendromlarının prototipi olarak kabul edilen fibromiyalji sendromunda, yakın zamanda STD yeteneğinin bozulduğu bildirilmiştir. Çalışmamızın birincil amacı; FMS’de klinik etkinliği gösterilmiş olan dinamik egzersiz programının STD yeteneği üzerine etkisini tanımlamaktı. İkincil amacı ise; FMS’de bilişsel fonksiyonları değerlendirmek, klinik ve nörofizyolojik sonuçlarla ilişkisini incelemekti. Çalışmamıza, hastanemiz Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Polikliniklerine ayaktan başvuran ACR 2010 sınıflandırma kriterlerine gore belirlenmiş 48 kadın FMS hastası dahil edildi. İnflamatuvar romatizmal, periferal-santral nörolojik hastalık, malignite öyküsü, kardiyak problem gibi egzersiz yapmasında kontrendike durum varlığı ve son 3 ay içerisinde FMS ile ilişkili yeni bir medikal tedavi veya egzersiz programına başlamış olanlar dışlandı. Çalışma prospektif, randomize kontrollü, tek kör olarak tasarlandı. Hastalar 24‘er kişilik iki eşit gruba ayrıldı. Gözetimli egzersiz grubuna dahil olanlara fizyoterapist gözetimi altında submaksimal aerobik egzersiz (treadmill) ve düşük-orta dirençli izotonik egzersizleri kapsayan haftada 3 gün, 1 saat, 4 hafta sürecek egzersiz programı verildi. Ev egzersizi grubuna dahil olanlara ise, haftada 3 gün 4 hafta sürecek aerobik egzersiz ve düşük-orta dirençli izotonik egzersizleri kapsayan ev egzersizi programı verildi. Çalışmada tüm hastalar, başlangıçta ve 4 haftalık tedavi süreci sonrası, görsel ağrı skalası, hastane anksiyete ve depresyon skalası, fibromiyalji etki anketi, semptom şiddeti skalası ve nörofizyolojik olarak STD eşik ölçümü ile kör bir araştırıcı tarafından değerlendirildi. Ayrıca hastaların herbirine başlangıç 61 değerlendirme sırasında uzman psikolog tarafından yaklaşık 30 dk ile 1 saat arası süren 4 farklı bilişsel fonksiyon testi yapıldı. Bunlar Montreal bilişsel değerlendirme, Rey sözel bellek testi, işaretleme testi ve çizgi yönü belirleme testidir. Her testin (Montreal bilişsel değerlendirme dışında) tüm alt skorlarının değerlendirilmesi ve normal aralıkları yaş, eğitim gibi değişkenlere göre farklılaşmaktadır. Görsel ağrı skalası, HADA, HADD, FEA ve SŞS skorları ve STDT sürelerinde bazale göre her 2 grupta da zamansal olarak istatistiksel anlamlı değişim izlendi (p<0.001). Tekrarlayan ölçümlerde 2 yönlü varyans analizinde VAS, HADA, HADD, FEA ve SŞS skorları için tedavi grubu x zaman etkileşimi gözetimli egzersiz grubu lehine anlamlı bulundu (p<0.05). Ancak STDT için tedavi grubu x zaman etkileşimi gözetimli egzersiz grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı saptanmadı (p:0.18). Tüm hastaların demografik özellikleri, bazal ağrı, klinik ve nörofizyolojik değerlendirmeleri arasındaki korelasyonları yapıldığında STDT ile yaş arasında anlamlı pozitif korelasyon saptandı (p:0,045). MoCA skoru ile VAS ve HADD skoru arasında anlamlı negatif korelasyon, (sırası ile p:0,028, p:0,004) eğitim süresi arasında pozitif korelasyon saptandı (p<0,001). Çizgi yönü belirleme testine göre normal ve normal altı olarak ayrılan toplam 34 fibromiyalji hastasında bazal HADD, HADA ve SŞS skorları istatistiksel olarak anlamlı farklı saptandı (sırasıyla p:0,005, p:0,017 p:0,01). Diğer testlerde ve skorlarda anlamlı fark saptanmadı. Bu çalışmada, fibromiyalji hastalarında egzersizle birlikte STDT’nin düzelebileceğini gösterdik. Ancak her iki grupta bu değişim benzerdi. Sonuç olarak hem gözetimli hem de ev egzersiz programının FMS ‘de gösterilmiş olan klinik etkinliğini, ilk kez elektrofizyolojik olarak bozulmuş STDT’de anlamlı düzelme şeklinde kanıtlamış olduk.