Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Açelya SEYREK
Danışman: Fatma Ünal
Özet:
Bor bileşikleri insektisit, gübre, temizlik malzemesi, farmasötik, kozmetik, gıda katkısı ve kişisel bakım ürünleri gibi pek çok alanda kullanılmaktadır. Bununla beraber, bitkiler, hayvanlar ve insanlarda antioksidan, antiapoptotik, antigenotoksik, antikanser ve antiinflamatuvar gibi kritik biyolojik fonksiyonlar göstermeleri nedeniyle, bor bileşikleri üzerinde yapılan araştırmalarda son 20 yıldır büyük artış görülmektedir. Diğer yandan insanlar, günlük yaşamlarında, genetik materyalde hasarlara sebep olabilecek çeşitli genotoksik kimyasallara maruz kalmaktadır. Bu çalışmada, önemli bir bor minerali olan üleksitin (UX) (2,5, 5, 10 ve 20 μg/mL) genotoksik ve sitotoksik potansiyeli ve genotoksik kimyasallar olarak bilinen iki antikanser ilacı (Mitomycin-C, 0,20 μg/mL; Metil metan sülfonat, 6,60 μg/mL) ve H2O2 (100 µM)’e karşı antigenotoksik ve sitoprotektif potansiyeli, in vitro insan lenfositlerinde araştırılmıştır. Kromozom anormallikleri (KA), kardeş kromatit değişimi (KKD), sitokinez blok mikronükleus sitom (CBMN-Cyt) ve komet testleri kullanılmıştır. Bu testlerde UX, kendi başına herhangi bir genotoksik ve sitotoksik etki oluşturmamıştır. Tam tersine, MMC ve MMS tarafından oluşturulan KA, KKD ve MN frekansında anlamlı iyileşme ve sitoprotektif etki oluşturmuştur. Komet testinde, UX, DNA hasarında anlamlı artışlar oluşturmamıştır, tam tersine, bütün konsantrasyonlarda, H2O2 tarafından oluşturulan DNA hasarlarını (komet kuyruk uzunluğu, yoğunluğu ve momenti) anlamlı şekilde düşürmüştür. Bu sonuçlar, UX’in test edilen konsantrasyonlarının insan lenfositlerinde genotoksik ve sitotoksik olmadığını göstermiştir. Tam tersi, UX, MMC, MMS ve H2O2 ile birlikte uygulandığında, antigenotoksik/sitoprotektif/kemopreventif/iyileştirici potansiyel göstermiştir. Sonuç olarak, UX, in vitro koşullarda hem güvenilir hem de toksik olmayan ve hatta genotoksik kimyasalların meydana getirdiği sitotoksik ve genetik hasarları iyileştirmektedir. Bu sonuçlar, üleksit gibi bor bileşiklerinin, genotoksinlerin oluşturduğu sitotoksik ve genotoksik hasarları azaltıcı yeni bir strateji olabileceğini göstermektedir.
Anahtar Kelimeler : Üleksit, Kromozomal Anormallikler, Kardeş Kromatit Değişimi, Sitokinez Blok Mikronükleus Sitom, Komet Testi, Genotoksisite, Antigenotoksisite