Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Merve AYDOĞMUŞ
Danışman: Demet Erol
Özet:
Bireylerin eğitimi, gelir durumu, yaşadıkları yer ve gelişmişlik seviyesi, temel hizmetlere erişimi ve sahip oldukları dezavantajların tümü birer kırılganlık üreticisidir. Herhangi bir kriz varlığında krizin yıkıcı etkisi ve istenmeyen sonuçları kırılganlık derecesiyle orantılı olarak dağılım gösterir. Bu eşitsiz dağılımı konu edinen kırılganlığa yönelik çalışmalar şimdiye kadar deprem, sel, kasırga gibi afetler odağında gelişmiş, pandemiler çoğu kez değerlendirme dışı kalmıştır. Oysa tarihsel süreçte farklı zamanlarda, farklı ölçeklerde ve farklı mekânlarda birçok pandemi ortaya çıkmış ve çıkmaya devam etmektedir. Bu çalışmada diğer tüm afetlerden ölçek olarak daha büyük olan böylesine bir krizin kırılganlık değerlendirilmesine dahil edilme ihtiyacı, 2019 yılının Aralık ayında ortaya çıkan COVID-19 pandemisi ile olmuştur. Diğerlerinde olduğu gibi, COVID-19 pandemisinde de krizin etkisi eşit dağılmamış ve farklı açılardan birçok kırılganlık ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın amacı, kırılganlık yaratan koşulların tespiti ve müdahale edilebilir hale getirilmesini sağlayarak pandemiler karşısında dayanıklılığı arttırmaya çalışmaktır. Bunu yaparken kapsamlı bir literatür taraması sonucu elde edilen kırılganlık değişkenlerinin COVID-19 pandemisi vaka verileri üzerindeki etkisi IBM SPSS Statistics 29.0 kullanılarak analiz edilmiştir. Kırılganlık değişkenleri, sosyo-demografik, ekonomik, mekânsal, sistem kaynaklı ve pandemi kaynaklı kırılganlık olmak üzere beş tematik alana ayrılarak analize dahil edilmiştir. Kırılganlık değişkenleri ile vaka sayıları arasındaki ilişkiye Spearmen Korelasyon Testi ile bakılmıştır. Değişkenlerin vaka sayıları üzerindeki etkisi ve açıklama oranlarında Regresyon analizinden faydalanılmıştır. Elde edilen bulgular, sosyo-ekonomik gelişmişlik bakımından farklı kademelerdeki il gruplarında farklı kırılganlık türlerinin ortaya çıktığını göstermiştir. Bu bulgular kırılganlık türlerine özel müdahaleler yapılarak, gelecekteki pandemilere karşı dayanıklı bir toplum ve sistem inşa etmek için kullanılabilir.
Anahtar Kelimeler : Pandemi, COVID-19, kırılganlık, dayanıklılık