Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ELİF KÜBRA ÖZTÜRK
Danışman: Sevcan Azime Ezgü Bakkaloğlu
Özet:
Kronik böbrek hastalığı varlığında, başta büyüme/gelişme, kardiyovasküler, endokrin, hematopoetik, gastrointestinal, santral sinir sistemi ve immün sistem etkilenmektedir. Hastaların hücresel ve hümoral immün sistem fonksiyonlarında çeşitli bozukluklar gelişir. Bunun sonucunda enfeksiyonlara duyarlılık artar ve enfeksiyöz komplikasyonlar sıklıkla hastaneye yatış, morbidite ve mortalite nedeni olarak karşımıza çıkar. Bu nedenle kronik böbrek hastalığı olan, diyaliz tedavisi gören ve renal transplantasyon uygulanacak hastalarda bütün rutin aşılar, rutin aşıların yanı sıra spesifik ek aşılar da yapılmalıdır.
Türkiye’de 26 farklı merkezde görev yapmakta olan Pediatrik Nefrologlara, takip ettikleri diyaliz/KBH hastalarında aşılamaya ilişkin tutumlarını ve uyguladıkları aşı şemasını değerlendirmeye yönelik 38 soruluk bir anket yönlendirilmiştir. Anket içeriğinde uygulanan/önerilen aşılar; dozları ve uygulanma zamanları, aşı cevabını değerlendirmek için bakılan antikor titreleri, yapılan ek doz aşılar ve aşı takviminde bulunmadığı halde önerilen aşılar ilgili yaklaşımlarını değerlendiren sorular yer almıştır.
Pediatrik kronik böbrek hastalığı takip eden 26 merkezin 16 (%61,5)’sında pediatrik nefroloji hemşiresi mevcuttu. Çalışmamızda pnömokok aşısı önermeyen merkezlerin tamamında pediatrik nefroloji hemşiresi bulunmamaktaydı ve influenza aşısı önermeyen merkezlerin %63’ünde pediatrik nefroloji hemşiresinin bulunmamaktaydı. Bu veri bize aşılama sürecinde hekimler ile birlikte pediatrik nefroloji hemşirelerinin de etkisinin olduğunu göstermiştir. Çalışmamızda merkezlerin %27’sinde aşı kaydı yapılmadığı görüldü. Multidisipliner olarak izlenen
69
pediatrik KBH hastalarının aşı kartlarının düzenli tutulması aşı takibinde önemli yer tutmaktadır. Çalışmamızda merkezlerin tamamında canlı aşılardan sonra, renal transplantasyon için en az dört hafta beklendiği görüldü. Ek olarak merkezlerin yarıdan çoğunda kan ve kan ürünleri ile canlı aşılar arasındaki 3-7 ay bekleme süresine dikkat edilmekteydi. Kan ve kan ürüleri canlı aşıların antikor cevabını etkilediğinden, bu sonuç aşıların akılcı kullanımı ve etkililiği açısından oldukça memnuniyet verici bulunmuştur. Çalışmamıza katılan merkezlerin hemen hemen tamamında antikor titresi kontrolü yapılan aşılar HBV ve HAV aşılarıydı. Bu aşılarla ilgili uygulama zamanı ve doz şemaları, diğer aşılarla karşılaştırıldığında daha net algoritmalar olduğu görüldü. Renal transplantasyon sonrasında önemli morbidite ve mortalite nedeni olan KKK ve VZV aşısı antikor bakılma oranlarının daha düşük olup hastaların yaklaşık üçte ikisini kapsadığı görüldü. Bu iki aşı için de özellikle renal transplantasyon öncesinde, antikor kontrollerinin istisnasız yapılması gerektiği düşünülmekte ve kuvvetle tavsiye edilmektedir.
Merkezlerin yaklaşık %70’inde yıllık influenza aşısı önerilmekteydi. İnfluenza için risk altında olan KBH grubunda influenza sezonu öncesinde yıllık aşı yapılması hastane yatış sıklığı, morbidite ve mortalite oranını azalttığından tavsiye edilmektedir.
KBH’da pnömoni ve PD hastalarında peritonit etkeni olan Streptococcus pneumonia’ya karşı aşılama enfeksiyonlardan korunmanın en etkili yolu olup; merkezlerde önerilme oranının %88 olduğu görülmüştür.
KBH’da özellikle renal transplantasyon yapılan hastalarda serviks kanseri sıklığı arttığı gösterilmiştir; ancak çalışmamızda merkezlerin HPV aşısı
70
hakkında bilgi verme ve aşıyı önerme oranları %15-23 arasında yer almakta olup, tüm aşılarla karşılaştırıldığında en az önerilen aşı olduğu dikkati çekmektedir.
Çalışmamızda pediatrik nefroloji merkezlerinde KBH’ da aşı önerileri değerlendirilmiş ve aşı ile ilgili farkındalığın arttırılması amaçlanmıştır. Yapılan önerilen doğrultusunda antikor düzeylerine bakılarak aşılama oranlarının değerlendirileceği ileri çalışmalara ihtiyaç olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kronik böbrek hastalığı, aşı önerileri, immün cevap