Köroğlu Destanı Hikâyet-i Köroğlu Sultan

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Esra Bilge Savcı

Danışman: İSA ÖZKAN

Özet:

Köroğlu Destanı üzerinde yapmış olduğumuz doktora tez çalışmasında, Molla Hasan Mirbabaoğlu tarafından Çağatay lehçesinde yazıya alınan Hikâyet-i Köroğlu Sultan metni üzerinde durulmuş ve destanmetni çeşitli yönleriyle ele alınarak incelenmeye ve açıklanmaya çalışılmıştır. Köroğlu Destanı metninin, Kazan nüshası diyebileceğimiz Molla Hasan Mirbabaoğlu tarafından yazıya alınan anlatı, Özbek destancılığına dâhil edilen bir metindir. Destan kahramanı Köroğlu bu anlatıda, Çembil Bil şehrinde sultan olarak hükümranlık eden, hanlık ve beylik süren bir sülâleden gelmektedir. Köroğlu'nun bir destan kahramanı olarak metinler üzerinden gösterdiği özellikleri incelediğimizde beyden olma bir bey olduğu neticesine varılmıştır. Geniş Türk coğrafyasına bağlı olarak anlatım bakımından gelişen ve şekillenen versiyon ve varyantlar arasında üzerinde çalıştığımız metnin müstakil kendine özgü bir metin olduğu kanaatine varılmıştır. Doktora tezimizin esas metni olan Hikâyet-i Köroğlu Sultan anlatısının icra edildiği coğrafyanın Özbekistan sahası olduğu ve bu saha içinde yaratılan diğer Köroğlu Destanı anlatı metinlerinden farklılık arz ettiği tespit edilmiştir. Kahramanın doğumu, geldiği soy ve motif yapısı açısından ortaya çıkan bu farklılık, Köroğlu'nun han oğlu han ve bey oğlu bey' olma durumunu teyit etmektedir. Ayrıca, metnin içerisinde kullanılan unvanların özelliklerine bakıldığında Hikâyet-i Köroğlu Sultan anlatı metninin, arkaik tabakalaşma izleri taşıdığı sonucuna varılmaktadır.Türk kültür hayatında ve destan anlatıcılığında önemli bir yere sahip olan ve hemen hemen bütün yaşadığı coğrafyalarda kendine anlatıcı ve dinleyici çevresi bulan bu destan, sadece bu çerçevede kalmamış aynı zamanda hayatımızın pek çok yerinde kendine zamanın şartlarına uygun olarak ihtiyaçlara cevap verecek biçimde dinleyici karşısına çıkmayı başaran bir yeteneğe sahip olduğu ortaya çıkmaktadır.