Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Öğrenci: LEYLA MOSAYYEBI
Danışman: NAİL ÜNSAL
Özet:Bu Çalışma, İran ve Urmiye Gölü kuzey batısındaki Kehriz Ovasında seçilen inceleme alanındaki yeraltı sularının hidrojeokimyasal özellikleri ve bazı kirlilik parametrelerinin incelemesini kapsamaktadır. Çalışmada, belirlenen inceleme alanından alınan toplam 22 yeraltı su numunesi Temmuz 2016 ve Kasım 2016 dönemlerinde pH, EC, TDS, katyon, anyon, nitrit ve nitrat miktarı analiz edilmiştir. Saha çalışmasında sorunlu olarak tespit edilen yeraltı suları ise, Temmuz 2016 döneminde ağır metal açısından incelenmiştir. Analiz sonuçları grafiksel, noktasal ve alansal olarak değerlendirilmiştir. Her iyonun ise kuyulara göre artış yönü grafik ve haritalar ile belirlenerek, batıdan doğuya artış gösterdiği izlenmiştir. Her yeraltı suyundaki iyon miktarı dairesel grafik analizi ile yüzde olarak iki dönemde karşılaştırılmıştır. Ayrıca Yarı logaritmik Schoeller ve Piper diyagramları ile su tipleri belirlenmiştir. Yeraltı sularındaki tuzluluk miktarı Urmiye gölüne yakınlaştıkça artış göstermektedir. Bu nedenle yeraltı suları sulama suyu uygunluk analizi ile değerlendirilerek, SAR değerlerine göre alanındaki yeraltı sularının %23'ü sulama için uygun değildir. Suların %14'ü ise kontrollü şekilde kullanılması gerektiği tespit edilmiştir. ABD Tuzluluk Laboratuvarı Diyagramı analizine göre ise inceleme alanındaki yeraltı sularının tuzluluk tehlikesi en az orta tuzludur. Ayrıca %68'i yüksek ve çok yüksek tuzlu olup, tarım için uygun olmadığı tespit edilmiştir. Son dönemlerde Urmiye Gölünün su seviyesinin azalması ve en önemlisi bölgede kontrolsüz şekilde yeraltı suyu kullanımının artması ile, yeraltı sularındaki tuzluluk oranını artmıştır. Bu nedenle ilk olarak yeraltı su kaynaklarının kontrolsüz şekilde ve aşırı pompaj yapılmasının durdurulması gerekmektedir. Bu için ise bölge halkı bilinçlendirilmeli, sıkı denetim, cezalandırma vb. yöntemler ile pratik çözümlerin üretilmesi gerekmektedir. İkincisi ovanın sürdürülebilir su yönetimi ve sürekli denetimi yapılarak tuzlu ve tatlı su dengesi sağlanmalıdır. Üçüncü olarak, tarım için kullanılan suların, sulama yönteminin devlet desteği ile, vahşi sulamadan damlama sulamaya geçilmesi önerilmektedir.