Öğrenme ortamları olarak atölyeler: Bir özel ilkokul örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MELEK GÜNERİGÖK

Danışman: GÜLGÜN ALPAN

Özet:

Yaşantılar sonucu gerçekleşen öğrenmenin niteliği, etkileşimde bulunulan çevrenin koşulları ve olanakları ile yakından ilişkilidir. Öğrenme ortamı da anılan çevrelerden biridir. Öğrenme ortamı kavramı çoğunlukla okulu çağrıştırmaktadır. Okuldaki öğrenme ortamlarını fiziki yapı, donanım, personel, yöntem-teknik, eğitim programları gibi birçok öge biçimlendirmektedir. Bu çalışmanın konusu öğrenme ortamı olarak özel bir okul kapsamında yer alan atölyelerin incelenmesidir. Fiziki yapıyı çağrıştıran atölyelerin işleyişi aslında donanım, personel, yöntem-teknik, eğitim programı gibi ögelerle çalışan bir sistemler bütünüdür. Çalışmaya konu olan atölyelerin hedefi öğrenciler için bireysel farklılıklara duyarlı ders dışı özgür ve alternatif öğrenme ortamı oluşturmaktır. Literatürde atölye ve laboratuvar derslerine ilişkin çalışmalar bulunsa da öğrenme ortamı olarak ders dışı atölyelerin özellikle bir ilkokulda uygulanmasına ilişkin herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu araştırmada amaç öğrenme ortamları olarak özel okuldaki atölyelerle ilgili öğrenci, veli ve öğretmen görüşlerini ve araştırmacı gözlemlerini betimlemektir. Bu çalışmada derinlemesine veri toplanabilmesi için nitel araştırma yöntemi; desen olarak da olgubilim kullanılmıştır. Paydaş görüşlerine, deneyimlerine ve araştırmacı gözlemlerine yer verilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu; Ankara’nın Gölbaşı ilçesindeki bir özel ilkokulda öğrenim görmekte olan araştırmaya gönüllü olarak katılan ilkokul öğrencileri (10), velileri (10) ve öğretmenleri (7) oluşturmuştur. Katılımcıları belirlemede seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden bir amaçsal örnekleme türü olan “uygun örnekleme” kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme formlarından ve gözlemlerden yararlanılmıştır. Katılımcılarla birebir yapılan görüşmeler 30-50 dk sürmüştür. vii Gözlemler ise araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış gözlem formu ile yapılmıştır. Toplam 10 atölye farklı zamanlarda gözlenmiştir. Veri analizi çalışmasında görüşme ve gözlem kayıtları ile içerik analizi yapılmıştır. Kayıtlar iki araştırmacı tarafından satır satır okunarak içerik kodları oluşturulmuştur. Kod listelerinden birbirleriyle ilişkili olanlar bir araya getirilerek tematik kodlama yapılmıştır. Tematik kodlamalarda araştırmanın soruları ile olan iç ve dış tutarlılığa dikkat edilmiştir. Kodlamalar karşılaştırılmış ve “Güvenirlik= Görüş Birliği / Görüş Ayrılığı + Görüş Birliği x 100” formülüyle görüş birliği yüzdesi hesaplanmıştır. Kodlayıcılar arasındaki güvenirlik katsayısı 0.90 bulunmuştur. Miles ve Hubermann’a (1994) göre kodlayıcılar arasındaki güvenirliğin %80’ den fazla olması, güvenirlik için yeterlidir. Araştırma bulgularının katılımcı görüşlerine ilişkin alıntılarla desteklenmesi, yöntem ve örneklem seçiminin ayrıntılı açıklanması, araştırmacılardan birinin ilgili kurumda öğretmen olması araştırmanın geçerliğinin sağlanması yönündeki çabalara örnek olarak gösterilebilir. Araştırmanın ilgi çekici sonuçları şöyledir: Atölyeler, öğrencilere öğrenci merkezli yaparak yaşayarak özgür öğrenme ortamları sunmaktadır. Onların merak duygusunu artırmaktadır. Akran öğrenmesine zemin hazırlamaktadır. En sevilen atölyeler el sanatları ve ekoloji atölyeleridir. Ekoloji atölyelerinde doğal ve sağlıklı ürünler üretilmektedir. Atölyelerdeki karma yaş uygulaması zaman zaman atölye yönetimini güçleştirmektedir. Daha çok bahçenin kullanıldığı, çok materyalli geniş mekânlar hayal edilen atölyelerdir. Sonuçlar doğrultusunda ders dışı atölye uygulamalarının öğretmen yetiştiren kurumlar da dâhil tüm eğitim kurumlarında yer alması ve planlanması yönünde önerilerde bulunulmuştur.