Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ammar İbrahimgil
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:Türkler'in Horasan'da temellendirdiği Türk-İslâm Medeniyetini Avrupa'nın içlerine kadar ulaştırmıştır. Fuad Köprülü'nün İstanbul-Osmanlı Medeniyeti diye kavramsallaştırdığı bu özdeşleşme, 1392 yılında Üsküp'ün alınmasıyla Rumeli'de kendine alan bulmuş, 1453'te de İstanbul'un fethiyle özgün kimliğini oluşturmuştur. Avrupa'nın içlerine yayılmış Osmanlı Devleti, Avrupa'da yalnız siyasi değil, aynı zamanda derin kültür etkileri olmuştur. Bu bağlamda özgün kimliği ifade eden kentsel kimliğin, devamlılığının koşulu ve güvencesi olan kültürel miras değerleri, şehre özgü belirleyiciler olarak değerlendirilmelidir. Çalışma alanı olarak belirlenen Üsküp Türk Çarşısı'nın günümüz yaşam ve kültürü içinde ekonomik ve sosyal olarak doğru yerini bulması ve dönüşümünü daha insanca ve hakça gerçekleştirilmesi için çarşının kültürel sürdürülebilirliğini esas alan koruma yöntemleri belirlenmeye çalışılmıştır. Çarşısı özelinde geleneksel Türk şehir oluşumu ve gelişiminden bahsedilip çarşı içindeki mimari bileşenlerinin tipolojisi özetlenmiştir. Ayrıca çarşının toplumsal ve ekonomik boyutu da şehir kültürünün yaygınlaştırıldığı ahilik ocağı ile vakıf kültürü irdelenmiştir. Üçüncü bölümde bölgenin coğrafi ve iklim özellikleri açıklanmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde Üsküp'ün planlamasıyla ilgili günümüzü de ilgilendiren kısmıyla Osmanlı öncesinden başlayarak yakın döneme kadar gelişen tarihsel süreç aktarılmıştır. Tezin beşinci bölümünde Üsküp'teki anıtsal eserler, kullanım türüne göre sınıflandırılmıştır. Altıncı bölümde günümüzde çarşının sosyal analizi açıklanmış ve anketlerden gelen bilgiler paylaşılmıştır. Yedinci bölümde daha önce çerçevesi çizilen mimari bileşenlerin, fiziki özellikleri, yerleşimleri, fonksiyonları, strüktürel özelliklerine göre dükkân dizileri halinde tipolojik araştırması aktarılmıştır. Sekizinci bölümde, Çarşı'nın özelinde kentsel korumanın zayıf noktaları belirlenmiştir. Bir sonraki bölümde de Osmanlı döneminde Anadolu ve Balkan coğrafyasında Üsküp Çarşısı benzerinde kurulan şehir çarşıları ile kıyas yapılmıştır. Son bölümde ise alan çalışmasının bulgularıyla birlikte tüm sonuçlar özetlenmekte ve ileride yapılabilecek araştırmalara yön verilmektedir.