Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BERAT AHİ
Danışman: FATMA ALİSİNANOĞLU
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:Bu araştırmanın temel amacı okul öncesi eğitim programına kaynaştırılan çevre eğitimi programının 48-66 aylık çocukların çevre kavramı hakkındaki zihinsel model gelişimine etkisini belirlemektir. Araştırma üçgensel karma desenli olup, nicel boyutu öntest-sontest kontrol gruplu yarıdeneysel desende, nitel boyutu ise sosyal yapılandırmacı felsefe temelinde olgubilim yöntemi kullanılarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu deney ve kontrol grubunda yer alan toplam 52 çocuk oluşturmaktadır. Araştırma öncesinde çalışma grubunda yer alan çocukların tamamına öntest olarak bir çevre resmi çizmeleri istenmiş, ardından çocukların çizimleri hakkında yarıyapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Aynı işlem deneysel süreç sonrasında tekrarlanmıştır. Çocukların çizimleri Bir Çevre Çiz Test Rubriği (Draw An Environment Test-Rubric, DAET-R) ile nicel verilere dönüştürülmüştür. DAET-R dört alt boyuttan oluşan, her boyutta 0-3 arası puan alınmakta ve toplamda 0-12 arası puan alınabilmektedir. DAET-Rzden elde edilen puanlar arttıkça çocuğun çevre hakkında daha doğru ve bilimsel temelli zihinsel modellere sahip olduğu şeklinde yorum yapılabilmektedir. Araştırma kapsamında DAET-Rzden elde edilen toplam puan ile alt boyutlara ait puanların deney ve kontrol grubu arasında farklılığı tespit etmek amacıyla Mann-Whitney U Testi uygulanmıştır. Deneysel sürecin etkililiğini tespit etmek amacıyla da Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi uygulanmıştır. Ayrıca çizimlerde yer alan kodlar ve görüşme sonucunda elde edilen bulgular betimsel istatistiklerden yüzde (%) ve frekens (f) kullanılarak raporlanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular incelendiğinde öntest kapsamında deney ve kontrol grubunda yer alan çcuklardan toplam 45 farklı kod elde edilmiştir. En çok kullanılan kodlar sırasıyla güneş (f= 34), ev (f= 28), çimen (f= 26), insan (f=21), bulut (f 19) ve ağaç (f= 17) tır. Her iki grupta yer alan çocukların büyük bir bölümü hem biyotik bir ögeyi hem de tasarlanmış çevreye ait bir ögeyi tek başına ve ilişkisiz resmetmiştir. Her iki grupta yer alan çocukların DAET-Rzden elde ettikleri toplam puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edilememiştir (U= 312,5, z= -.477, p= .633, r= .06). Buna gore çocukların önemli bir bölümünün çevre kavramı hakkında bilimsel temelden uzak ve eksik zihinsel modellere sahip oldukları belirlenmiştir. Deneysel süreç sonunda okul öncesi eğitim programına kaynaştırılan çevre eğitimi programının 48-66 aylık çocukların çevre kavramına ait zihinsel model gelişmesinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Sontest kapsamında kontrol grubunda yer alan çocukların sontest çevre çizimlerinde 23 farklı kod elde edilmiştir. Kontrol grubunda yer alan çocuklar en çok sırasıyla güneş (%57.7), insan (%46.2), kelebek (%38.5) ve çiçek (%38.5) çizmişlerdir. Deney grubunda ise toplam 40 farklı kod tespit edilmiştir. Deney grubunda yer alan çocuklar en çok sırasıyla, güneş (%96.2), insan (%84.6), ağaç (%80.8) ve bulut (%76.9) kodlarını çizimlerinde kullanmıştır. Deney ve kontrol gruplarında yer alan çocukların DAET-Rzden elde ettikleri toplam puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edilmiştir (U= 44, z= -5.44, p= .000, r= .75). Deney grubunda yer alan çocukların önemli bir bölümünde çevreye ait zihinsel model gelişimi istenilen düzeye gelmişken, kontrol grubunda yer alan çocukların zihinsel modellerinde herhangi bir gelişim tespit edilememiştir. Deney grubundaki çocukların %80.8zi çevreyi insan, hayvan ve bitkinin bir arada yaşadığı yer şeklinde tanımlarken, kontrol grubunda çevreyi bu düzeyde tanımlayan çocukların oranı %26.9zdur. Ayrıca kontrol grubunda yer alan çocukların öntest ve sontest kapsamında DAET-Rzden elde ettikleri toplam puanlar arasında anlamlı bir fark bulunmazken (z= -1.401, p > .05), deney grubunun öntest ve sontest puanları arasında sontest lehine istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edilmiştir (z= -4.126, p < .05). Tüm bu bulgulardan hareketle okul öncesi eğitim programına kaynaştırılmış çevre eğitimi programının çocukların çevre kavramı hakkındaki zihinsel model gelişimlerine etkisi olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bu kapsamlı sonuçtan yola çıkılarak, gelişen nörobilişsel alanine eğitim alanına kattığı yeni kavram ve öğrenme süreci tanımlamaları ışığında eğitim süreçlerinin özelde çevre eğitimi genelde ise tüm eğitim alanları için dikkate alınmasının önemli olduğu düşünülmektedir.