Anasınıfına devam eden çocuklara uygulanan yaratıcılık eğitim programının çocukların yaratıcı davranışlarına etkisinin incelenmesi

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2014

Öğrenci: ZEYNEP DERE

Danışman: ESRA ÖMEROĞLU

Özet:

Araştırmada anasınıfına devam eden çocuklara uygulanan yaratıcılık eğitim programının çocukların yaratıcı davranışlarına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırma kapsamında çocukların yaratıcılıklarını değerlendirmek amacıyla Yaratıcı Davranış Gözlem Formu geliştirilmiş ve çocukların yaratıcılıklarını geliştirmek için Yaratıcılık Eğitim Programı uygulanmıştır. Araştırmada Yaratıcı Davranış Gözlem Formu'nun geçerliğini ve güvenirliğini yapmak için bir grup, deneysel kısmını yapmak için ayrı bir grup olmak üzere toplam iki farklı grupla çalışılmıştır. Yaratıcı Davranış Gözlem Formu'nun geçerlik güvenirlik çalışma grubu belirlenirken tabakalı örnekleme yöntemi ile toplam 257 çocuk örnekleme alınmıştır. Yaratıcı Davranış Gözlem Formu'nun güvenirliğini belirlemek amacıyla testtekrar test yöntemi kullanılmıştır. Bu amaçla araştırmaya dahil edilen 257 çocuktan 60'ı rastgele seçilmiştir. Yaratıcı Davranış Gözlem Formu dört hafta sonra 60 çocuğa tekrar uygulanmıştır. Yaratıcı Davranış Gözlem Formu'nun geçerliğinin belirlenmesinde kapsam geçerlik indeksi (KGİ) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) uygulanmıştır. Yaratıcı Davranış Gözlem Formu'nun tüm maddelerinin gerekli olduğu görülmüş ve kapsam geçerliği yapılmıştır. DFA ile hesaplanan uyum istatistiklerine göre, Yaratıcı Davranış Gözlem Formu'nun dört faktörlü yapısının toplanan verilerle genel olarak yüksek uyum sağladığına karar verilmiştir. Yaratıcı Davranış Gözlem Formu'nun güvenirliğinin belirlenmesinde Cronbach Alfa iç tutarlılık anlamında güvenirlik katsayısı ve test tekrar test kararlılık anlamında güvenirlik katsayıları incelenmiştir. Her iki uygulamadan elde edilen puanlara ait Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ve ilişkili örneklemler için t testi uygulanmıştır. Yaratıcı Davranış Gözlem Formu 'ndan elde edilen ilk uygulama ve son uygulama puanlarının istatistiksel anlamda farklılaşmadığı görülmektedir, t(59)=1,05, p>.05. Elde edilen bulgulara göre, Yaratıcı Davranış Gözlem Formu okul öncesi dönemdeki çocukların yaratıcılığını ölçmek amacıyla kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir araçtır. Yaratıcılık Eğitim Programı'nın çalışma grubunu, amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen iki farklı okulda öğrenim gören 30 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmanın deney grubunda 16, kontrol grubunda da 14 çocuk bulunmaktadır. Her iki gruptaki çocuklara ön değerlendirme ve son değerlendirme olarak araştırmacı tarafından Yaratıcı Davranış Gözlem Formu Etkinlikleri'nin yaklaşık 60 dakika süren etkinlikleri dört gün boyunca, sıra ile uygulanmıştır. Etkinliklerin çekimlerinin videokasete eksiksiz ve tam olarak kaydedilmesine yardımcı olması amacıyla ikinci gözlemci belirlenmiştir. Ardından deney ve kontrol grubundaki çocukların davranışları Yaratıcı Davranış Gözlem Formu iki gözlemci ile değerlendirilmiştir. Deney grubundaki çocukların yaratıcılıklarını desteklemeye yönelik Yaratıcılık Eğitim Programı araştırmacı tarafından uygulanmıştır. Kontrol grubundaki çocuklara ise anasınıfı öğretmeni tarafından Milli Eğitim Bakanlığı (2013) Okul Öncesi Eğitim Programı'nın uygulanmasına devam edilmiştir. Son testlerin uygulanmasının ardından, Yaratıcılık Eğitim Programı'nın kalıcılığını belirlemek için deney grubuna Yaratıcı Davranış Gözlem Formu Etkinlikleri tekrar uygulanmıştır ve çocukların davranışları Yaratıcı Davranış Gözlem Formu' na ikinci gözlemci ile ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Verilerin analizi kısmında öncelikle, verilerin normal dağılımı sağlayıp sağlamadığı incelenmiştir. Veriler normal dağılım gösterdiği için parametrik istatistiksel analiz yöntemleri kullanılmıştır. Kontrol grubu ve deney grubunun gözlem formundan aldıkları ön değerlendirme ve son değerlendirme ortalamaları arasında anlamlı farklılık olup olmadığını belirlemek için ilişkili örneklemler t testi, kontrol grubunun ve deney grubunun ön değerlendirme ortalamaları arasında fark olup olmadığını belirlemek için bağımsız örneklemler t testi, kontrol ve deney grubunun ön değerlendirme sonuçları arasında anlamlı fark bulunan boyutlardan elde edilen son değerlendirme ortalamalarını karşılaştırmak için ANCOVA, kullanılarak veriler analiz edilmiştir. Birinci ve ikinci gözlemci arasındaki tutarlılık Pearson korelasyon katsayısı ile belirlenmiştir. Çalışmada tüm analizler için anlamlılık düzeyi .05 olarak belirlenmiştir. Yaratıcılık Eğitim Programı'na katılan çocukların yaratıcılık puanları kontrol grubundaki çocuklardan daha yüksektir. Elde edilen verilere göre, Yaratıcılık Eğitim Programı çocukların yaratıcı davranışlarını olumlu yönde geliştirmektedir. Kalıcılık testi sonuçlarına göre de Yaratıcılık Eğitim Programı'nın etkisi devam etmektedir. Elde edilen verilerle, çocukların yaratıcılıklarının geliştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla Yaratıcı Davranış Gözlem Formu ve Yaratıcılık Eğitim Programı uygulayıcılarına, araştırmacılara ve öğretmenlere yönelik öneriler geliştirilmiştir.