Heterotopik bir mekan olarak karma kullanımlı merkezler

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ayşegül UZUN

Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Zeynep Uludağ

Eş Danışman: Gülşah Güleç

Özet:

Mimarlıkta mekan her zaman mekansal pratiklerin ve ilişkilerin oluşmasıyla şekillenir. Bu ilişkiler mekanı anlamlandırdığı gibi mekanın sürdürülmesini de sağlar. Fransız filozof Michel Foucault tarafından tartışılan; felsefeyi, sanatı, sosyal bilimleri, mimarlığı etkisi altına alan heterotopya kavramı, 20.yüzyıldan beri mimarlık alanında mekanı anlama ve tanımlama konusunda önemli bir araç olarak kullanılmıştır. Heterotopyanın multidisipliner bir kavram olması tanımlanmasını zorlaştırmakta, ancak kavramın farklı disipliner alanlarda kullanılması bu alanlarda çalışan insanlara farklı bakış açıları kazandırmaktadır. Çelişkili, farklı, karşıt ve uyumsuz mekansal ilişkilerin bir arada bulunması heterotopik mekanı tanımlamaktadır. Benzer ya da karşıt birçok mekansal ilişkiyi ve etkileşimi bir arada tutan, bu nedenle heterojen bir yapıya sahip olan heterotopik mekan iç içe geçmiş çoklu mekanların temsilidir. Mimarlık alanında yapılan bu çalışmada heterotopik mekanın kavramsal ve mekansal yapısı tartışılmakta; bu yapı kavram-mekan görselleriyle ortaya koyulmaktadır. Ayrıca çalışmada antik çağdan beri kullanılmakta olan karma kullanımlı mekanların günümüzde karma kullanımlı merkezler olarak varlığını sürdürdüğü, bu merkezlerin birçok programı ve eylemi bir arada barındırdığı için heterotopik mekan örnekleri olarak ele alınabileceği tartışılmaktadır. Ankara’da bulunan beş farklı karma kullanımlı merkez incelenerek bu merkezlerin mekanlarının bağlantısallığı, kentle kritik eşik alanları oluşturması, gözetim ve kontrol edilebilirliği, alternatif düzenin mekansallığı ya da mekansal olasılıklar içermesi ve ilüzyon mekansallığı oluşturması üzerinden heterotopik karakteri açığa çıkarılmaktadır. Bu alan çalışmasıyla Armada, Next Level, Maidan, Tepe Prime ve Mahall Ankara merkezlerinin 21. yüzyılın Ankara’sı bağlamında heterotopik kent mekanlarını oluşturduğu ortaya koyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler : Heterotopya, heterotopik mekan, kamusal alan, karma kullanımlı merkezler, Ankara