Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, FARMAKOLOJİ ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SERKAN ÜNLÜ
Danışman: Mecit Orhan Uludağ
Özet:
Pulmoner ilaç uygulaması, farmasötik formülasyon, hasta ve aerosol cihazı arasında başarılı
bir etkileşim gerektirir. Son on yılda nebülizörler, basınçlı dozlama inhalatörler ve kuru tozlu
inhalerler gibi klinik uygulamalarda kullanılan olağan cihazlara kıyasla daha küçük havadaki
partiküller üreten aerosol yöntemleri geliştirmek için çeşitli yenilikler yapılmıştır.
Günümüzde oldukça geliştirilen ve tıbbi üründen ziyade kişisel amaçlarla tüketici ürünleri
olarak kullanılan elektronik atomizerler (Elektronik madde iletim sistemleri: EMİS) ilaç
veriliş amacı ile kullanılabilir. Pirfenidon, anti-fibrotik ve antiinflamatuvar etkilere sahip
oral olarak kullanılan bir ajandır. Bleomisin kaynaklı pulmoner fibrozis modellerinde,
antifibrotik etkinliği gösterilmiştir. Pirfenidonun biyoyararlanımının düşük ve hepatik
metabolizasyonun hızlı olması nedeniyle oral dozu yüksektir. İlacın direk olarak akciğere
verilmesi ile kullanılan ilaç dozu azaltılarak olası yan etkiler hafifletilebilir. Bu çalışmada
pirfenidonun yeni bir yöntemle aerosol haline getirilerek ratlara farklı dozlarda olmak üzere
inhalasyon yolu ile uygulabilirliği ve oral olarak kullanıma kıyasla etkinliği
değerlendirilmiştir. İn vivo deneyler öncesi İn-Vitro deneyler ile pirfenidon etkin maddesinin
elektronik cihaz düzeneğinde sürüklenebilirliği ve tek pufta taşınabilinen ilaç miktarları
belirlenmiştir. Yanma ürünü kontrolü ve termostabilite değerlendirmesi yapılmıştır. Partikül
boyutu ölçümü gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilere göre hayvan deneylerinde
kullanılacak ilaç konsantrasyonları hazırlanmıştır. Deney protokolümüzde; tedavi ve kontrol
gruplarında bleomisin ile pulmoner fibrozis oluşturulmuş ve bir hafta sonra başlamak üzere
7 gün boyunca tedavi gruplarına inhaler ya da oral pirfenidon tedavisi ve çözücü kontrol
grubuna tek başına çözücü inhalasyonu uygulanmıştır. Kontrol grubuna ise bu 7 gün
süresince müdahale edilmemiştir. Tedavi sonunda ELISA ve patolojik incelemeler için
akciğer dokuları toplanmıştır. Çalışmalarımız sonucunda EMİS aracılı iletimin fibrozis
üzerinde aynı etkiye sahip olduğu ve öngörüldüğü gibi gereken dozun yaklaşık olarak 20 kat
az olduğu gösterilmiştir. Bu nedenle pirfenidonun EMİS aracılı inhalasyon yolu ile
uygulanmasının fibrozis tedavisinde etkin olacağı ve oral yol ile uygulamada karşılaşılan
yan etkilerin daha düşük şiddette görüleceği veya hiç görülmeyeceği ileri sürülebilir.
Anahtar Kelimeler: pulmoner, fibrozis, pirfenidon, inhaler